“Whisky heeft veel facetten die we goed in het verhaal konden verwerken”
“Waarom whisky zo’n belangrijke rol speelt?” Regisseur Ken Loach en zijn vaste scenarist Paul Laverty kijken elkaar aan, wie deze vraag nu eens zal beantwoorden. Zoals in de meeste gevallen neemt Laverty vervolgens het woord: “Ik drink geregeld whisky met mijn broer. Hij is een liefhebber en weet er veel van; het is een prachtige hobby. Maar hoewel het dikwijls wordt geafficheerd als de nationale Schotse drank weten de meeste jongeren er weinig tot niets vanaf en kennen ze ook de smaak niet meer. Ze drinken alleen nog goedkope rotzooi waar ze zo snel mogelijk ladderzat van worden.” Loach: “Whisky heeft veel facetten die we goed in het verhaal konden verwerken. Van de traditionele productiewijze, die we als metafoor konden gebruiken, tot het snobisme dat er ook omheen hangt. We wilden geen tragedie maken, maar een film over vastberadenheid en joie de vivre. Met veel lagen. Zoals goeie whisky ook veel lagen heeft.”
In The Angel’s Share draait het om Robbie, een wandelende tijdbom uit een straatarme achterbuurt van Glasgow. Als zijn vriendinnetje zwanger blijkt, zweert Robbie dat hij iets van zijn leven gaat maken. Tijdens een taakstraf ontmoet hij drie andere kansarme jongeren, met wie hij een wonderbaarlijke ontdekkingsreis begint als hun goedmoedige reclasseringsambtenaar hen introduceert in de wonderlijke wereld van de whisky.
“Na onze vorige film, het Irak-drama Route Irish, waren we toe aan iets lichters”, aldus Laverty. “Maar The Angel’s Share is geen pure komedie. We combineren komische elementen met die van een heistfilm en serieus drama. Want vergeet niet: slechts een van de vier krijgt aan het eind van de film een baan, de anderen niet…” “Eigenlijk is het krankzinnig dat The Angel’s Share een sprookje is”, vult Loach aan. “Robbie vecht voor zijn kind en voor een betere toekomst. Hij krijgt tot slot een baan, niks meer dan dat. Dat is een basisrecht in de Universele verklaring van de rechten van de mens, maar in Groot Brittannië al zo lang niet meer vanzelfsprekend.”
De vraag of de jeugdige delinquent Robbie zijn misfortuin ook niet een beetje aan zichzelf te wijten heeft, doet Loach opveren. “In de buurten waar we de film opnamen, de buurten waar jongens als Robbie in werkelijkheid wonen, leven families die al vijf generaties werkloos zijn. Vijf! Er is daar geen werk en geen gemeenschapszin, alleen maar misdaad, misbruik, alcoholisme en andere ellende. Het zelfmoordpercentage is hoog. Is dat zijn eigen schuld? Is het zijn schuld dat hij daar op de wereld is gezet? Natuurlijk is Robbie zelf verantwoordelijk voor zijn daden, maar de omstandigheden helpen niet. Veel, vooral rechtse politici zeggen dat succes een keuze is, en dat het je eigen schuld is als je geen geluk hebt. Dat bestrijd ik.” Laverty: “Het huidige systeem is verschrikkelijk. Bedrijven streven alleen nog naar winstmaximalisatie, werknemers hebben bijna geen rechten meer. Arbeid wordt steeds goedkoper, en als het in het buitenland nog goedkoper kan laten we het daar produceren, waardoor de werkloosheid nog verder toeneemt, er minder belastingen binnenkomen, en de uitkeringen niet meer betaald kunnen worden. Het is een doodlopende weg. En er is geen enkel perspectief. Er zijn miljoenen werklozen. Zij die wel werken hebben veelal 0-uurs contracten. Het is toch te gek voor woorden dat het vragen om een baan vandaag de dag bijna als een verzetsdaad wordt gezien, als iets heroïsch?!”
De acteurs, onder wie de voortreffelijke hoofdrolspeler Paul Brannigan, vond Loach op straat, net als een deel van zijn filmcrew. “Het is maar een bescheiden bijdrage, maar op die manier hopen we ook weer bij te dragen aan een betere toekomst voor een aantal jonge mensen.” Zijn films zullen de wereld niet veranderen, denkt Loach (“Ik vrees van niet. Maar een film kan wel aanzetten tot nadenken”) en van de politiek hoeven we het niet te hebben, meent Laverty. “Leiders zijn vooral gevaarlijk, zo leert de geschiedenis. Als er verandering komt, is dat door de arbeidersklasse. Er is gelukkig beweging, langzaam breekt het besef door dat het niet goed gaat. Zie Occupy, zie de rellen in Londen, zie de protestmanifestaties in landen als Spanje en Griekenland. Maar er is focus nodig. De energie die er is, moet worden gefocust. En snel, want de situatie is explosief. En we hebben eerder gezien waar collectieve onvrede, een diepe crisis en slecht leiderschap toe kunnen leiden.”
The Angel’s Share draait vanaf deze week in de Nederlandse bioscopen.
