Ratelende camera’s, heerlijk snorrende projectoren
Voordat alles en iedereen werd gefilmd met handzame digitale camera’s en mobiele telefoontjes werden bijzondere momenten vastgelegd met ratelende 8 mm-camera’s. Huwelijksvoltrekkingen, baby’s en vakanties, zwaaiende kinderen tegen een felblauwe lucht. Filmpjes van tweeënhalve minuut, intiem en breekbaar.
Zo was het. Maar na veertig jaar is Kodak in 2005 gestopt met de productie van de meest gebruikte super 8-film: Kodachrome 40 asa, herkenbaar aan het felgeel met rode doosje. Eind vorig jaar stopte het laatst overgebleven Kodachrome-laboratorium, Dwaynes in Parsons, Kansas, met het ontwikkelen van de Super 8-film.
Film- en reclamemaker, curator en Super-8 liefhebber Johan Kramer wilde dat moment niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Hij zocht en vond 25 achtjarigen, en maakte een filmpje van ze met zijn Super 8-camera. Het resultaat is nog tot en met zondag te zien in de Kunsthal in Rotterdam, als onderdeel van het International Film Festival Rotterdam.
De filmpjes volgen allemaal hetzelfde stramien, in een typische Super-8 stijl: het kind wordt uit de losse pols geportretteerd, schrijft zijn naam op een A4-tje en doet een kunstje (op trampoline of skippybal; een jochie toont zijn keeperskwaliteiten in de sneeuw; vele anderen spelen op hun instrument). Tot slot zwaait iedereen naar de camera, die langzaam achteruit wijkt. Een enkeling geeft kushandjes.
De kinderen luisteren naar namen als Zenna, Finne, Una, Mees en Seb en lezen Geronimo Stilton, Dolfje Weerwolfje en Heksje Lilly. Ze hebben plastic Harry Potter- of roze-paarse Disney-prinsessenklokken in hun slaapkamer hangen en spelen met de Wii. En toch werkt de expositie als teletijdmachine: je waant je direct weer in de jaren ’60 of ’70.
Vanwege de kwetsbaarheid van het materiaal worden de originele filmpjes maar eens per uur vertoond; in totaal zes keer op een dag. Op een muur in een lange gang, allemaal tegelijk, met 25 parallelgeschakelde, heerlijk snorrende projectoren. Dat is althans de bedoeling, maar bijna altijd hapert er wel een monitor of brandt een filmpje door.
Dat zal ook een van de redenen zijn dat het formaat in onbruik is geraakt. Wie nog oude smalbeeldfilms heeft liggen, kan ze gedurende de expositie in de Kunsthal op dvd laten overzetten. Dat is veel minder kwetsbaar, maar ook een stuk minder charmant, zo maakt ook de omgezette versie van Kramers nostalgisch-anachronistische tijdbeeld duidelijk.
Die wordt in een klein, slechts half verduisterd zaaltje vertoond op een breedbeeldtelevisie. Met balken aan weerszijden. Zonder het ratelende geluid van de projector. Bijna niemand blijft langer dan drie filmpjes zitten; daarvoor zijn de portretten, hoe fraai ook, net wat te monotoon.
Bye Bye Super 8! Afscheid van Kodachrome 40 van Johan Kramer. T/m 5 februari in De Kunsthal in Rotterdam. Film en uitleg, samengevoegd in een imitatie-Kodachrome 40 doosje, zijn à 19,95 te koop in de museumwinkel.
