Mike Leighs Mr. Turner is fraai portret van een getormenteerde ziel
“Ik heb met Topsy Turvy al eerder een film gemaakt die in de Victoriaanse tijd speelt. Net als toen voelden we een grote verantwoordelijkheid om de geschiedenis geen geweld aan te doen. Maar je kunt nog zo veel biografieën lezen en jaren research doen naar de tijd waarin hij leefde, maar daarmee gebeurt er nog niks voor de camera. Turner komt er niet door tot leven. Je moet er eerst drama van maken, je moet er leven in blazen. In die zin week het proces niet af van mijn films met fictieve personages; we hebben alle personages gecreëerd tijdens de research.”
Mike Leigh maakte Mr. Turner, een portret van de wereldvermaarde Britse landschapsschilder JMW Turner (1775-1851). De periodefilm dingt op het festival van Cannes mee naar de Gouden Palm, die Leigh al eerder won, in 1996 met Secrets & Lies.
Mr. Turner begint met een beeld van een typisch Nederlands landschap: een sloot en een molen bij zonsopkomst. Vanuit de verte komen twee vrouwen met witte hoofdkapjes aanlopen. De een torst een juk met twee emmers water.
Ze lopen maar wat te keuvelen, zo lijkt het. Maar als ze dichterbij komen, is goed te horen dat ze Nederlands praten: ‘Jij bent zeker de leukste thuis… Zegt hij: ja op de deurknop na, want die geeft iedereen een hand.” De scène was niet was ondertiteld, niemand lachte om de mop met een baard.
Het gaat ook niet om de witz. Terwijl de dames doorlopen, houdt de camera stil bij een silhouet op de dijk: een gezette man met een hoge hoed, een schriftje en een paar kwasten. Het is Turner, tijdens een van zijn vele, vele reizen.
Wat volgt is een portret van een getormenteerde ziel en een gepassioneerde kunstenaar; van een hork die zich alleen weet uit te drukken in zijn sublieme schilderijen.
De grootste troeven zijn de beeldschone fotografie van Leighs vaste cameraman Dick Pope – hij baseerde het kleurenpalet op een omvangrijke studie van Tate Britain naar Turners kleurgebruik - en de formidabele hoofdrolspeler Timothy Spall, die aan het einde van het festival zeker tot de kanshebbers voor de prijs voor beste acteur zal behoren.
Spall, eerder te zien in Leighs Life is sweet, Secrets & Lies, Topsy Turvy en All or nothing en films als Vanilla Sky en de Harry Potter-cyclus, bereidde zich ruim twee jaar lang voor op zijn rol. Hij nam schilder- en tekenles, “want ik wilde niet dat dat er ridicuul uit zou zien”, en deed veel research. “En verder had ik natuurlijk een hoop mee, praktisch gezien. Want Turner was een dik mannetje dat er grappig uitzag. En dat ben ik ook.”
Mr. Turner mag dan een portret van een geniaal kunstenaar zijn, de film moet niet worden gezien als autobiografie, benadrukt Leigh. “Maar bij elke film die je maakt, het maakt niet uit over wie, of het nu een man of een vrouw is, een echt of een fictief personage, moet je natuurlijk wel empathie en begrip voelen. En ik ben natuurlijk zelf ook een kunstenaar, dus ik begeef me op terrein dat ik goed ken. Maar dat is iets anders dan narcistische navelstaarderij, althans dat hoop ik.”
Nota bene: ze staan helemaal onderaan de creditlijst op de aftiteling, de Dutch Ladies. De een wordt gespeeld door Helen Cooper, de ander door Judith Amsenga. Even googelen leert dat laatstgenoemde de driejarige toneelopleiding aan de London Academy of Dramatic Art deed.
