Hany Abu-Assad over Omar: “Ik heb toch geen kinderfilm gemaakt?”
“Even geduld nog”, zegt regisseur Hany Abu-Assad. In het café van het Lloyd Hotel snijdt hij twee teentjes knoflook in stukken en roert ze door zijn yoghurt. “Ik heb een beetje last van mijn keel”, legt hij uit. “Gisteravond al, toen ik een Q&A deed in Kriterion. Het ging niet zo goed; ik was zenuwachtig, want Amsterdam is toch mijn stad. Dan wil je dat het goed gaat. Ik ben hier opgegroeid, ik heb honderden films gezien in Kriterion. Het spookte de hele tijd door mijn achterhoofd: je moet een goed verhaal vertellen, je mag het publiek niet teleurstellen. Raar is dat toch, maar zo werkt het bij mij. Ik werd laatst geïnterviewd door The Huffington Post; dat deed me niks.” Een dame van de receptie legt zijn Nederlandse paspoort op de ontbijttafel. “Het is gelukt”, zegt ze. “We hebben een kopie naar Dubai gefaxt.” “Volgende week ga ik naar Dubai”, legt Abu-Assad ongevraagd uit. “Ik moest nog een visum regelen.”
De Nederlands-Palestijnse wereldburger Hany Abu-Assad – hij werd in 1961 in Nazareth geboren en kwam op zijn negentiende naar Nederland – is even terug in Amsterdam om publiciteit te genereren voor zijn nieuwste, fraaie speelfilm Omar. Het bloedstollende, aan de Israëlisch-Palestijnse grens gesitueerde liefdesdrama werd in mei onderscheiden door de jury van Un Certain Regard, de tweede competitie van het festival van Cannes. Het Palestijnse ministerie van cultuur zond Omar in voor de Oscars, en vorige maand liet Madonna in een telefonisch interview op CNN weten dat ze de film warm aanbeval.
“Ik kreeg een linkje doorgestuurd van de distributeur. Het is natuurlijk wel grappig, zo’n fan. Maar ik vroeg me ook af waarom iemand als Madonna mijn film goed vindt. Misschien schat ik haar verkeerd in, maar ik dacht dat ze van een lichter soort films houdt. Waarom zou ze Omar dan aan haar kinderen willen laten zien? Ik begon een beetje aan mijn film te twijfelen. Ik dacht: ik heb toch geen kinderfilm gemaakt? Hij is spannend en meeslepend, zeker, maar onder de oppervlakte zit een zwaar verhaal over verraad en over paranoia. En je komt niet met een blij gevoel de bioscoop uit omdat alles is opgelost, toch? Maar goed: de distributeur vond het prima reclame, die hoopte dat Madonna nog wat tweetjes zou sturen. Ik was een beetje bang dat het misschien een verkeerd signaal zou zijn; dat je mensen op het verkeerde been zou zetten.”
Madonna is Hollywood, aldus Abu-Assad, en dat is hij niet. Maar hij was er wel dichtbij. Nadat Paradise Now, zijn film over twee zelfmoordterroristen, was genomineerd voor de Oscar voor Beste niet-Engelstalige film sloot hij een deal met het gerenommeerde Amerikaanse productiehuis Focus Features om twee films te maken. Hij werkte aan tal van producties, maar geen enkel plan haalde de eindstreep.
“Ik voelde dat het niet goed ging en raakte in paniek. Toen ben ik op een nacht begonnen met het script van Omar. Het moest een persoonlijk verhaal zijn, en uit het echte leven gegrepen; geen artificiële spanning. Die paranoia heb ik zelf gehad; tijdens de opnamen van Paradise Now dacht dat er spion achter me aan die al mijn plannen doorgaf aan het Israëlische leger.”
Ook andere elementen uit Omar zijn waargebeurd. Een vriend van Abu-Assad is onder druk gezet om te collaboreren. Een andere vriend kreeg in de gevangenis een vriendelijke verrader naast zich, die zijn vertrouwen won en hem vervolgens uithoorde. “En het einde van Omar heb ik ooit in de krant gelezen. Het zijn allemaal verhalen uit het echte leven, die ik in een dramatische vorm heb gegoten. In vier uur stond de hele structuur op papier.”
Het vervolgtraject was gecompliceerder. X Filme, het productiebedrijf van Tom Tykwer, was geïnteresseerd, maar Abu-Assad wilde Omar per se met Palestijnse geld en met een Palestijnse crew maken. “Maar in Palestina heb je geen Filmfonds.” Via Waleed Zuaiter, die een van de hoofdrollen speelt, kwam hij in contact met vermogende Arabieren. “Dat was niet de reden dat ik hem castte. Hij is een van de meest ervaren Palestijnse acteurs; hij heeft met Meryl Streep gespeeld, met George Clooney… En hij heeft een heel interessant accent; dat zullen de meeste mensen niet horen, maar ik vond dat heel belangrijk. Toen ik hem benaderde, zei hij direct ja. En dat hij ook kon meehelpen met de financiering. Zijn broers zijn namelijk steenrijk. Zij hebben weer andere rijke mensen benaderd. Zo kreeg ik twee miljoen bij elkaar. Onder stringente voorwaarden, het was bepaald geen filantropie. Ze hebben ons business plan minstens zo aandachtig bestudeerd als het script.”
De opnamen waren ook niet eenvoudig; het grootste deel van de cast en crew had nauwelijks ervaring. “Mijn cameraman maakte zijn debuut met Omar, die was nog focus-puller bij Paradise Now. Mijn production-designer was eerder extra-coördinator, mijn editor had nog niet eerder een film gemonteerd, de drie hoofdrolspelers hadden nog niet eerder in een film gespeeld. Het is eigenlijk een mirakel dat Omar er gekomen is. Onder moeilijke omstandigheden. Zo mochten de acteur bijvoorbeeld wel tégen de afscheidingsmuur klimmen, maar mochten ze er niet overheen, dan zouden ze neergeschoten kunnen worden. Het bovenste stuk van de muur hebben we daarom nagebouwd in Nazareth. Tegenwoordig graven ze overigens tunnels onder de muur door, maar dat is visueel veel minder interessant.”
Hoewel hij trots is op het eindresultaat, acht Abu-Assad de kans klein dat zijn investeerders hun geld zullen terugzien – de prijs in Cannes, de Oscar-inzending en de aanprijzing van Madonna ten spijt. “Het gaat slecht. Maar dat komt niet door de film, het is de markt. Die is crazy! Italië doet niks meer, Spanje is bijna failliet, daar betalen ze niks meer voor een film als Omar. Ook in Engeland en Amerika gaat bijna niemand meer naar dit soort films. De hele arthouse-markt is slecht, daar helpt geen Madonna aan.”
Omdat hij vermoedt dat hij voor zijn volgende film niet bij dezelfde investeerders hoeft aan te kloppen, kijkt Abu-Assad al naar andere mogelijkheden. “Dat heb ik ook geleerd in Hollywood; nooit op één paard wedden. Misschien ga ik wel een Europese productie maken. En ik ben bezig met een remake van Sympathy for Mr. Vengeance, de cultklassieker van de Zuid-Koreaanse regisseur Park Chan-wook. Ik hoor binnen een paar weken of Benedict Cumberbatch het gaat doen. Een geweldige acteur! Hij was zeer enthousiast. Ik denk dat het doorgaat.”
