Films waar je omheen kunt lopen
Onder de noemer film³ wordt in het KunstENhuis, twee containers en een oude vrachtwagen in het Cultuurpark Westergasfabriek een nieuwe generatie ‘filmisch werkende beeldend kunstenaars en experimentele filmmakers in Nederland’ gepresenteerd.
De naam film³, uit te spreken als kubieke film, is gekozen omdat vrijwel alle makers behalve het platte vlak van het filmdoek een extra dimensie toevoegen aan de presentatie van hun werk. Dat kan, aldus projectleider Anna Abrahams, zowel een ruimtelijke toepassing van filmische middelen zijn, als een live element als een muziekoptreden of een andere performance. Abrahams: ‘Het zijn films waar je omheen kunt lopen. Films met volume, die een actieve inzet van de toeschouwer vragen. In het hier en nu van de presentatie word je uitgedaagd de verhouding tussen jezelf en het werk te zoeken: wil je een stapje dichterbij zetten of juist enige afstand nemen?’
Een van de meest bijzondere bijdragen is Bellyrama, een film annex live performance van Sietske Tjallingii. De aan de Rietveld Academie afgestudeerde filmer/beeldend kunstenaar, nog het bekendst door haar charmante knutselfilmpje Godz***a vs The Netherlands uit 1999, raakte tijdens haar zwangerschap gefascineerd door de wonderlijke verborgen wereld in haar buik.
Van haar fantasieën over wat zich daarbinnen allemaal af zou kunnen spelen, maakte ze elf filmpjes, van een seconde of tien per stuk. De foetus – ‘gespeeld’ door Tjallingii’s eigen wijsvinger – is dronken, doet zich te goed aan fastfood, gaat naar een rave party, kijkt televisie, maakt schoon, gaat in zaken, speelt gitaar, is een gangster en een cowboy, maakt een schilderij en leest rustig een boek. Met behulp van verschillende attributen verandert de foetus telkens van karakter en de baarmoeder van atmosfeer.
De compilatie van baarmoedertaferelen wordt vertoond op een iPod in een holle, rubberbuik. Verkleed als haar sexy alter ego Miss T zal Tjallingii het publiek proberen te verleiden een kijkje te nemen door een gaatje in haar navel. Bij de filmpjes klinkt een soundtrack van surrealistische baarmoedergeluiden, die wordt afgespeeld over kleine speakers die onder haar speciale theaterjurk (met roodfluwelen gordijn) zijn weggestopt. Als het goed is, denkt Tjallingii, krijg je een beetje het idee krijgt dat je naar een natuurfilm kijkt, ‘de foetus bespiedend in zijn omgeving’.
Van een heel andere orde zijn Nashi II, een ‘4-channel installatie’ van Daya Cahen over de radicale jeugdbeweging van Vladimir Poetin, en Crosscuts, een ‘single channel installatie’ van Tijmen Hauer en Regina Kelaita. Daarin zijn beelden versneden van zeven verschillende mensen die ’s ochtends op verschillende locaties opstaan en aan het werk gaan. Ze zijn alle zeven op dezelfde manier gefilmd. Het werk is beeld voor beeld gemonteerd, zodat de beweging doorgaat, maar persoon en achtergrond steeds veranderen.
In weerwil met Anna Abrahams’ definitie van kubieke films kun je om deze films niet heen lopen. ‘ ‘Maar ze komen hier wel goed tot hun recht’, meent Abrahams. ‘In musea wordt dit soort werken vaak zo rot vertoond: de ruimte is te licht, de beeldverhouding klopt niet en er hangen lullige speakers… Wij hebben erg ons best gedaan een ze optimaal mogelijke kijk- en luisterervaring te creëren. Er hangen mooie schermen; we projecteren niet op een gerauhfaserd muurtje.’
film³. 8 april t/m 2 mei in Cultuurpark Westergasfabriek. Zie www.filmmuseum.nl/biennale. Bij de manifestatie verschijnt het boek film³ [kyü-bik film]. Amsterdam University Press, EYE Film Instituut Nederland, 2010. Prijs: €29,50 ISBN: 9789089641991.
