De zinderende leegte van Popel Coumou
Twee verticale lichtblauwe vlakken, de bovenste iets groter en iets lichter dan de onderste, met een zwarte streep op de scheidslijn. Die scheidslijn blijkt de horizon te zijn; het onderste blauwe vlak is water, het bovenste de lucht. Als je goed kijkt zie je de wittige wolken boven de einder hangen. Het is tekenend voor het werk van kunstenaar Popel Coumou: in eerste instantie lijkt het abstract, pas bij nadere beschouwing zie je de foto erdoorheen schemeren.
Nadat ze in 2004 afstudeerde aan de Gerrit Rietveld Academie maakte Coumou (Velzen, 1978) furore met vervreemdende (analoge) foto’s van dromerige slaapkamers, stoffige gangen en verlaten kantoorpanden, bedekt met geometrische vormen en strakke lijnen. Een scherpe lichtval en een specifiek kleurgebruik zorgen voor een intrigerende diepte in haar werk, waarin de mens fysiek afwezig is, maar zijn sporen altijd voelbaar zijn. De leegte is zinderend.
De afgelopen jaren is Coumou haar foto’s steeds vaker buiten gaan maken. Ook op vakantie gaat haar kleinbeeldcamera mee; het zachtblauwe, neutrale uitzicht op zee maakte ze in Zuid-Afrika. Haar foto’s drukt ze af en print ze uit, en als ze na maanden wikken en wegen de ‘achterbeelden’ met de juiste sfeer heeft gekozen, voegt ze vormen en lijnen aan het beeld toe, die delen van het beeld verhullen of juist benadrukken.
Haar nieuwste foto’s, te zien bij haar vaste galerie TORCH, zijn sterk beïnvloed door het suprematisme van Malevich en de schijnbare eenvoud van De Stijl, van Mondriaan en Bram van der Leck met name. De horizon fungeert als oriëntatie- en abstractiepunt. Of preciezer: in het einde van ons blikveld ligt de oorsprong van de abstractie. In het idyllische, romantische landschap plaatste Coumou silhouetten van huizen en loodsen en donkerrode, blauwe en zwarte geometrische vlakken, die voor diepte en mysterie zorgen. Een rode cirkel over de uitgebleekte zon, twee zwarte rechthoeken suggereren samen een enorme loods.
De gelaagde manier van werken wordt misschien nog wel het beste zichtbaar in vier lichtbakjes. Die zijn voorzien van lichtgevoelige sensoren. Als het in de galerie licht is, is de verlichting in de lightbox uit en zie je totale abstractie; een grafische interpretatie van de horizon. Is het donker in de galerie (of leg je je vinger op de sensor) en het licht in de lightbox op zijn helderst, dan zie je het landschap het beste. Het lege, existentialistische landschap, opgetrokken uit subtiele kleurovergangen en een minimalistisch lijnenspel, badend in fel wit licht. Door het veranderende licht en het tijdverloop bewegen de werken zich richting (animatie)film.
Ook deze nieuwe werken hebben geen titel; die zou de ‘kijkrichting’ teveel sturen, meent Coumou. Het is haar juist te doen om de open blik. Het werk moet zich niet direct prijsgeven, en iedereen moet zijn eigen gevoelens of gedachten erop kunnen projecteren. Terwijl het toch háár realiteit is…
