De camera mag alleen maar aan of uit
“Ik lijk Lars von Trier wel”, zegt de cameravrouw terwijl ze duizelingwekkende capriolen uithaalt met haar vederlichte cameraatje. In de aubergine-kleurige Fiat Panda voor haar geeft een man gas, waardoor de achtergrondprojectie in beweging wordt gezet en het lijkt alsof het autootje door de Rotterdamse Kop van Zuid rijdt. Dan loopt een vrouw met rood gestift bloed op haar gezicht de set op: “Eeeh, hadden we niet eerst de tussentitel met ‘Aaargh! Daylight!’ moeten laten zien?” De hoofdrolspeler, hij speelt Graaf Dracula, laat zich er niet door van de wijs brengen en gaat gewoon door met het uitstoten van vreemde klanken.
In de zes tot studio omgebouwde winkelpandjes van de Rotterdamse kunstinstelling Roodkapje worden tijdens het Rotterdamse filmfestival van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat minifilmpjes opgenomen volgens de doctrine van de Franse knutselfilmer Michel Gondry (Eternal Sunshine of the Spotless Mind, The Science of Sleep). Het idee voor de filmfabriek, die anderhalf jaar geleden werd gelanceerd in Parijs en ook al draaide in New York, Sao Paulo en Rio de Janeiro, komt uit zijn eigen Be Kind Rewind.
In Be Kind Rewind wist de door Jack Black gespeelde videotheekmedewerker per ongeluk alle videobanden, en besluit hij vervolgens de films dan maar na te maken. Met een stokoude videocamera, hijzelf, zijn hulpje (Mos Def) en het mooie meisje van de wasserette in de hoofdrollen, en kerstboomverlichting, plakband, kurk, piepschuim en papier maché als belangrijke bestanddelen.
Aldus worden hilarische, vrije variaties gemaakt op films als Ghost Busters en Driving Miss Daisy; in Michel Gondry’s Home Movie Factory mogen echter alleen originele, ter plekke geconcipieerde scenario’s worden verfilmd. ‘Reeds uitgewerkte scripts of vooral vastgelegde ideeën gaan terug de tas of de prullenbak in’, luidt een van de grondregels.
De deelnemers aan de workshops – groepen bestaan uit maximaal vijftien personen – krijgen drie kwartier uitleg van door Gondry in eigen persoon geïnstrueerde begeleiders en hebben vervolgens drie kwartier voor het schrijven van een script. Daarna moet binnen een uur de film worden opgenomen. Er kan niet worden teruggespoeld, niets mag opnieuw; de camera kan alleen maar aan of uit.
Er is de keuze uit een ruime verzameling rekwisieten en zestien verschillende sets en mini-sets – van een slaapkamer (met uitzicht op de Rotterdamse haven) en een huisartsenpraktijk (die eenvoudig tot politiebureau kan worden omgebouwd) tot een soort van bos (behang met bomen en een tentje) en een treincoupé met achtergrondprojectie. Met een speelgoedtreintje in een oer-Hollands landschap kan een ‘establishing shot’ worden opgenomen.
Tijdens het IFFR zijn inmiddels een stuk of vijfentwintig filmpjes opgenomen, met welluidende titels als Bloody screwdriver II: Snack attack en The story of the brainless hamburger and the lost opera diva. Ondanks de allerbelangrijkste tip – Vergeet niet om een verhaal te vertellen! – is er aan de meeste geen touw vast te knopen. Erg is dat niet; het gaat in de Home Movie Factory niet om het eindresultaat, maar om de weg daar naartoe. Gondry wil mensen hun huizen uit krijgen om nieuwe vrienden te maken en aantonen dat iedereen creatief is.
Maar het is niet voor niets dat hij aanraadt om de creaties niet direct op YouTube te zetten. “Ik weet helaas maar al te goed hoe makkelijk sommige mensen allerlei vervelende commentaren op blogs zetten. Deze films horen in hun context gezien te worden. De Home Movie Factory is een vriendelijke en vergevingsgezinde plek. Het internet is een ander verhaal.”
Michel Gondry’s Home Movie Factory. T/m 5 maart in Roodkapje, Meent 119-133, Rotterdam. Inschrijven kan ter plekke of online. Een workshop duurt 3 uur; deelname is gratis.
