De Best Verzorgde Boeken 2012: slechts twee boeken waren in eerste instantie door alle juryleden uitverkoren
In het Stedelijk Museum zijn voor de 54e keer De Best Verzorgde Boeken te zien. Sinds de eerste tentoonstelling in 1932 is het gedrukte boek diverse keren ten dode opgeschreven. Nu zegt de jury ferm dat niemand meer gelooft dat boeken gaan verdwijnen. Wel moeten ze zich “verhouden met digitale alternatieven”.
“Onze jury’s zijn niet eenkennig”, stelde de organisatie eind vorig jaar, toen de inschrijving voor De Best Verzorgde Boeken 2012 werd geopend. “Als de kwaliteit van een inzending daar aanleiding toe gaf, hebben zij de grenzen van wat een boek is altijd ruim willen trekken.” Zo koos de jury af en toe een jaarverslag of een bureauagenda. Zelfs een luchtbed verdiende ooit het predicaat Best Verzorgd Boek.
Deze editie verdienden een paar in elkaar geschoven vellen, niet eens bij elkaar gehouden door een nietje (een kleurrijke brochure van de Sikkens Foundation), het keurmerk volgens de jury. Ook Furore # 21. Het Parijs van Le Ballon Rouge van uitgever, ontwerper, vormgever en auteur Piet Schreuders, werd bekroond, terwijl dat toch echt een (zeer onregelmatig verschijnend) tijdschrift is. In beide gevallen merkte de jury, bestaande uit twee ontwerpers, een uitgever, een drukwerkbegeleider en een docent, op dat vorm en inhoud samenvallen.
De jury gaf 33 van de 305 ingestuurde ‘boeken’ het predicaat ‘Best Verzorgd’, het maximum aantal dat jaarlijks mag worden bekroond. Ze onderscheiden zich niet alleen door de afstemming tussen vorm en inhoud, maar soms ook alleen door de vormgeving, of door de typografie, de beeldbehandeling of de grafisch-technische productie. Hoewel de jury het snel eens was over de criteria, bleek iedereen die criteria anders te hanteren. Slechts twee boeken waren in eerste instantie door alle juryleden uitverkoren.
De juryselectie bevat een roman, een dichtbundel en een kinderboek, en verder, zoals ieder jaar, heel veel kunst- en fotoboeken. En wederom géén e-books of apps. Het enige ingezonden e-book was volgens de jury “niet meer dan een fysiek boek dat digitaal gepresenteerd werd”. De enige boekgerelateerde app bleek uit het Engels vertaald en kon om die reden niet doorgaan voor een Nederlands Best Verzorgd Boek.
Het mooiste boek van de redelijke jaaroogst is Cette montagne, c’est moi, een bundeling van de foto’s die Witho Worms de afgelopen jaren in heel Europa maakte van slakkenbergen. Voor zijn afdrukken gebruikte Worms steenkool uit de berg in kwestie. Geheel in lijn werd het door Hans Gremmen vormgegeven boek gedrukt op zwart papier: het werd gedrukt in cyaan, magenta, geel en twee lagen witte inkt. “Een uniek boek”, aldus de jury. Dat klopt; niet voor niets werd Cette montagne, c’est moi ook al met een gouden medaille onderscheiden bij de Schönste Bücher aus aller Welt in Leipzig.
Maar het állerbijzonderste boek van deze editie zit niet bij de selectie; het is de catalogus van Joost Grootens, die furore maakte met ontwerpen voor atlassen en andere producties met een hoog infografisch gehalte, waaronder Atlas of the Conflict. Israel – Palestine.
Omdat Grootens fotografie als representatiewijze in een boek over boeken wantrouwt, heeft hij ervoor gekozen om ter compensatie een enorme hoeveelheid data toe te voegen aan de boeken die zijn opgenomen. Het resultaat is een uitgave waarin vorm en inhoud subliem samenvallen; het eerste Best Verzorgde Boek van de volgende editie is bekend.
De Best Verzorgde Boeken 2012. T/m 27/10 in zaal 29 van ‘het vormgevingscircuit’ van het Stedelijk Museum.
