Actie! – Ebbingeweg 8, 2116 EJ Bentveld. Vrijdag 26 april 2013, 13.50 uur.
“Ik help jullie direct maar effe uit de droom: voor de rechter maak je geen schijn van kans”, zegt ‘ome’ Cor Coster terwijl hij door de open keuken van de villa van Johan Cruijff en zijn vrouw Danny ijsbeert. “Hoezo, hij heeft ons toch voorgelogen van A tot Z, die dief,” riposteert Cruijff. “En het geld dan?!”, wil Danny weten.
Op een regenachtige middag is Pim van Hoeve (Van Gogh; Een huis voor Vincent; Bernard, schavuit van Oranje) in een bungalow in Bentveld, een lommerrijk dorp onder de rook van Zandvoort en Bloemendaal, bezig met opnamen voor Johan – Logisch is anders.
Deze vierdelige VPRO-serie toont de hoogte- en dieptepunten van Johan Cruijffs carrière, maar duikt ook in zijn persoonlijke leven en geeft zo een menselijk gezicht aan de mythe, aldus Van Hoeve. Vandaag is het is 1978. Nadat Cruijff is gestopt met voetbal is hij met Michel Basilevitsj in Spanje in zaken gegaan. Dat is uitgelopen op een fiasco; Basilevitsj heeft een vermogen weggesluisd en Cruijff achtergelaten met een schuld van zes miljoen gulden.
De bungalow in Bentveld moet doorgaan voor Cruijffs Spaanse villa. Achter het keukenraam zijn drie enorme palmen geplaatst; een felle lamp fungeert als zon. Cruijff wordt gespeeld Reinout Scholten van Aschat; de gelijkenis met Cruijff is treffend, hoewel de acteur een centimeter of twintig kleiner is dan de voetballer.
Scholten van Aschat – spijkerbroek, grijs jasje – is weer aan de glazen keukentafel gaan zitten. Naast hem wordt de make-up bijgewerkt van Bracha van Doesburgh (stijlvol, crèmekleurig jurkje, hoge bruine laarzen), die zijn ega Danny speelt. Als de positie van Maarten Wansink – met zijn beige pak en gebruind gezicht is hij sprekend Cor Coster – exact is vastgelegd door de cameraman, kunnen de opnamen worden vervolgd.
“Je zal de BV Cruyff failliet moeten laten verklaren,” zegt Coster. “Maar dan zitten jullie zelf nog steeds tot over je oren in de schuld.” “Hoe kom ik daar weer vanaf?”, wil Cruijff weten. Coster schuift een VHS-band met opnamen van de Los Angeles Aztecs in zijn richting, en zegt dan “Door te doen waar je goed in bent.”
“Moet ik niet roken?” vraagt Scholten van Aschat tussen twee takes. Uit een trommel vol oude sigarettenpakjes wordt een pakje Roxy gevist. Scholten van Aschat steekt er eentje op, en leunt bedachtzaam achterover. “Je vindt het vooral vervelend voor haar,” instrueert Van Hoeve. En tegen Van Doesburgh “Jij reageert vanuit een soort basis-chagrijn.” Buiten is het nog wat harder gaan regenen.
“Er is wel het een en ander bekend over hun onderlinge relatie,” expliceert Van Hoeve nadat de scène naar tevredenheid is opgenomen. “Maar het blijft natuurlijk gissen wat zich precies in de huiskamer heeft afgespeeld. We maken geen heilige van Cruijff, maar sparen hem ook niet. Ik heb me laten leiden door zijn humor, onnavolgbaarheid en tegendraadsheid. Maar die eigenschappen hebben ook een schaduwzijde. Vrij naar Cruijff ieder voordeel heb zijn nadeel. Als dat goed uit de verf komt, doen we hem het meeste recht.”
Johan – Logisch is anders, Nederland 2014 | Regie Pim van Hoeve | Scenario Marc en Roeland Linssen | Producent Paul Voorthuysen (S&V fiction) | In co-productie met VPRO | Uitvoerend producent Chris Derks | Camera Guido van Gennep | Montage Elsbeth Kasteel | Production design Dimitri Merkoulov | Sound design Paul Gies | Kleding Margriet Procee | Make up Winnie Gallis & Dick Naastepad | Casting Marc van Bree & Shira Halevi | Met Reinout Scholten van Aschat, Bracha van Doesburgh, Maarten Wansink, Ian Bok, Elle van Rijn, Ton Kas | Kleur, 4×50 min | Te zien vanaf maandag 24 februari, 22.00 uur, op Ned 1.
