4x Jan van der Ploeg: het luistert allemaal heel nauw
Het is in kunstkringen niet bepaald bon ton, een schilderij dat bij de bank past. Maar volgens de Duitse kunsthistoricus Walter Grasskamp is het een nimmer aflatende menselijke behoefte: “Moderne kunst lijkt inmiddels ieder taboe wel te hebben gebroken, maar er is nog altijd een genre waarover mensen slechts met grote terughoudendheid spreken. Het is een genre dat belachelijk wordt gemaakt in het openbaar, maar waarvan stiekem wordt genoten: het bankschilderij.”
Het schilderij boven de bank vormde het uitgangspunt voor de sobere, maar overtuigende duo-tentoonstelling A couch to match the painting in Nieuw Dakota. Studio Stallinga BV, een industrieel ontwerpbureau dat sinds kort om de hoek is gevestigd, leverde de bank én het schilderij. Een bank uit een serie van dertien, overtrokken met schilderslinnen, om precies te zijn. Hij staat op een wit plateau middenin de expositieruimte. Erachter hangt aan dunne draden een leeg canvas; de vlakverdeling van het spieraam doet denken aan de composities van Mondriaan.
Maar het gaat in Nieuw Dakota niet alleen om de bank en dit schilderij, maar ook om het ‘behang’ dat óók een schilderij is; twee muren zijn door schilder/beeldend kunstenaar Jan van der Ploeg (Amsterdam 1959) voorzien van een karakteristiek vormenpatroon, getiteld Wall Painting No. 397. De muur is Van der Ploegs canvas. Hoewel de mogelijkheden schier oneindig zijn, hanteert Van der Ploeg een beperkt kleurpalet en vaste vormen: felgekleurde, hele en halve ‘grips’ (de uitsparingen in kartonnen verhuisdozen die als handvat dienen), die hij op geraffineerde wijze herhaalt en afwisselt. Past Van der Ploegs muurschildering bij de bank? Mwah. Maar zonder Van der Ploegs ingreep in de ruimte – let ook op de fraaie spiegeling op de gegoten vloer – zou het maar een kale bedoening zijn geweest.
Hetzelfde geldt in Arti et Amicitiae, waar Van der Ploeg de muren in vier zalen voorzag van brede banen in tientallen (fluoriserende) kleuren, waarop meer dan 200 werken hangen van de Haarlemse kunstschilder Kees Verwey (1900-1995). Kees Verwey – Kijken is beleven heet de expositie. Die titel doet Van der Ploeg geen recht, want net als in Nieuw Dakota is hier sprake van een duo-expositie. Sterker: Van der Ploegs muurschilderingen hadden prima zonder Verweys schilderijen gekund; zijn werk is zeker geen abstract ondergrondje of decorum.
Van der Ploegs galerie Gerhard Hofland presenteert onder de noemer Forever More nóg een muurschildering, van een klassieke, superstrakke, paarse schilderijlijst. Ernaast hangt een schilderijtje van een witte lijst op een violetten vlak.
Behalve de ‘lijst-schilderijen’ toont Gerard Hofland ook een aantal nieuwe schilderijen met min of meer hetzelfde gripmotief; de variëteit zit ’m in de wisselende kleuren van de achtergrond: naast wit ook rood, zwart en blauw.
In PS projectspace tenslotte, zijn eigen, kleine tentoonstellingsruimte in Oost, heeft Van der Ploeg één schilderijtje met hele en gehalveerde grips in heldere kleuren gecombineerd met werken van bevriende kunstenaars die eenzelfde abstracte beeldtaal hanteren. De Franse kunstenaar Nicolas Chardon maakte een mobile bestaande uit de twee delen van een doormidden gebroken plank; de Duitser Jan Kämmerling bevestigde een enorm zwart doek aan de muur en trok daar vervolgens een lange, diagonale scheur in.
Groot of klein, solo of gecombineerd; wie niet zo goed kijkt ziet telkens hetzelfde schilderij. Maar gaat het om de details. Niet alleen Size matters, ook de verhoudingen doen ertoe, en de dekking. Het luistert allemaal heel nauw bij Van der Ploeg.
A couch to match the painting. T/m 1/3 in Nieuw Dakota, Ms. Van Riemsdijkweg 41b. Forever More. T/m 7/3 in Galerie Gerhard Hofland, Bilderdijkstraat 165-C. Nicolas Chardon, Jan Kämmerling, Jan van der Ploeg. T/m 8/3 in PS, Madurastraat 72. Kees Verwey – Kijken is beleven. T/m 8/3 in Arti et Amicitiae, Rokin 112.
