jpekker

‘Het is meer Moby Dick dan de Bijbel’

‘Alle parallellen met het heden – de oorlogen om olie; de conflicten tussen gelovigen en ongelovigen – zijn niet bewust gekozen. We hebben Michael Moore al, en die doet het goed’, vertelde regisseur Paul Thomas Anderson op een ‘minipersconferentie’ op het festival van Berlijn, waar zijn film There Will Be Blood begin 2008 te zien was, kort voordat hij werd bekroond met twee Oscars.

There Will Be Blood is, na Hard Eight (1996), Boogie Nights (1997), Magnolia (1999) en Punch-Drunk Love (2002) de vijfde lange speelfilm van de Amerikaanse regisseur Paul Thomas Anderson (Studio City, Californië, 1970), en vertelt de geschiedenis van Daniel Plainview, een avonturier-entrepeneur à la Charles Foster Kane in Orson Welles’ meesterwerk Citizen Kane, die aan het begin van de 20ste eeuw na een lange en eenzame zoektocht naar zilver per toeval op olie stuit in Californië. Met zijn innemende stiefzoontje aan zijn zijde breidt hij zijn imperium snel uit, en weet hij zich op te werken tot een van de rijkste mannen in Amerika.

Het maken van een film vertoont volgens Anderson overeenkomsten met het zoeken naar zilver of het boren naar olie. ‘Je weet nooit of het iets wordt, en toch ga je door. En als het er dan op lijkt dat je succes zult hebben, kun je buitengewoon hebberig worden, soms zelfs ten koste van je familie en je vrienden. Maar anders dan de hoofdpersoon in mijn film, ben ik weer terug op aarde. Mijn leven werd na de opnamen weer redelijk normaal.’

There Will Be Blood is losjes gebaseerd op Upton Sinclairs Oil! uit 1927. Anderson vond de vuistdikke bestseller in een tweedehandsboekwinkel in Covent Garden, Londen. ‘De titel was gezet in grote, rode letters, en op de cover stond een mooi plaatje van Californië. Ik was in Londen en had heimwee, en vond een boek dat zich afspeelt in een gebied dat ik goed ken. Dat kan geen toeval zijn, ik kon het niet laten liggen. Ik had hulp nodig voor dit verhaal. Het lukte me niet in mijn eentje.’

Sinclairs ruim 500 pagina’s tellende boek beschrijft gedetailleerd hoe een ondernemer een oliepomp op een stuk grond wil neerzetten, en in conflict komt met een priester die er een kerk wil bouwen. ‘Maar na 150 pagina’s verdwijnt dat verhaal naar de achtergrond. Sinclair is vooral geïnteresseerd in politiek. Zijn boek behelst niet alleen de oliebusiness aan het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw, maar gaat ook over de Russische revolutie, over Hollywood en Washington D.C. Het is onmogelijk dat allemaal in een film te stoppen. Daarom besloot ik er mijn eigen richting aan te geven.’

Anderson bezocht oliemusea in Californië en bestudeerde de biografieën van vermaarde oliemannen, zoals Edward L. Doheny, Harry Sinclair en Jean Paul Getty. ‘Als je er een gelezen hebt, ken je ze allemaal. Hun verhalen lijken sterk op elkaar. Ze trekken naar het wilde westen, op zoek naar zilver en goud, stuiten op olie en maken een fortuin. En ze lopen bijna allemaal slecht af. Met schandalen, moord, zelfmoord, in de gevangenis, noem maar op.’

Bij de referenties naar de Bijbel – van de filmtitel tot de naam van de hoofdrolspeler – wenst Anderson ook niet al te lang stil te staan (‘Het is meer Moby Dick dan de Bijbel’); voor de parallellen met het heden – de huidige oorlogen om olie; de conflicten tussen gelovigen en ongelovigen – zegt hij ook niet bewust te hebben gekozen. ‘We hebben Michael Moore al, en die doet het goed.’

‘In de introductie van zijn boek stelt Sinclair ook al dat de geschiedenis zich herhaalt. Dat schreef hij 80 jaar geleden. Het is een verhaal van alle tijden. Een verhaal dat altijd kan worden verteld. Natuurlijk, de echo’s zijn niet te ontkennen. Maar ons uitgangspunt was een veel persoonlijker verhaal te vertellen, niet om het publiek een les te leren over de wereld waarin we leven. We hebben juist willen vermijden in parallellen en allegorieën verstrikt te raken. Maar ik ben niet dom. Ik weet wat er speelt in de wereld.’

There Will Be Blood van Paul T. Anderson. Woensdag 23 maart, 20:40 uur, Canvas.