‘Ik bepaal het verhaal niet, ik leef alleen mee’
Woensdag 14 november gaat het 25e IDFA van start met John Appels Wrong Time Wrong Place. Dertien jaar geleden leverde Appel ook de openingsfilm (en hoofdprijswinnaar) van het documentaire-evenement: André Hazes – Zij gelooft in mij. Ik sprak hem destijds voor de Volkskrant.
Een hard-core fan van André Hazes is hij niet, dat is hij van niemand. John Appel noemt zichzelf ‘een stille genieter’. Twee jaar geleden zag hij een krantenfoto van Hazes, na een optreden in het Rotterdamse Ahoy’, waar de zanger na drie jaar zijn comeback maakte. Hij zag eruit als een bokser die net een partij heeft gewonnen, omringd door met goud omhangen mannen in pakken.
John Appel volgde de vertolker van het Nederlandse levenslied een jaar lang, tijdens optredens en thuis, met zijn familie en vrienden, maar vooral: alleen. Het resultaat is een intiem, zeg maar gerust onthullend portret.
Appel ontdekte dat hij niet de enige was die iets met Hazes wilde. Producent Frank van den Engel, met wie hij een filmpje over wielrenner Peter Winnen had gemaakt, was met een documentaire bezig. Hazes was benaderd en had zijn medewerking reeds toegezegd. Appel bood direct zijn diensten aan. ‘Het zou Hazes een worst wezen wie de film ging maken, als hij maar met de regisseur door één deur kon. Ik heb met hem afgesproken in de kroeg. Na een half uur belde zijn vrouw; dat had hij zo afgesproken. ‘‘Maak je niet druk, het zit wel goed’’, zei hij haar.’
De eerste opnamen vonden plaats in augustus 1998 in Benidorm. Hazes gaf er een concert in de enorme Plaza de Toros, dat een fiasco werd omdat er bijna geen kaarten waren verkocht. Twee maanden later volgde het optreden in Ahoy’. Zenuwpees Hazes maakt zich – zoals altijd – zo druk dat hij bijna instort. Hij reageert zich thuis af en krijgt ruzie met zijn vrouw; een derde scheiding ligt voor de hand.
Deze gebeurtenissen vormen het hart van Appels documentaire. ‘Na twee maanden was de film al voor het grootste deel gedraaid, maar ik wilde Hazes een langere periode volgen. Ik was benieuwd hoe het verder zou lopen.’
Appel schoot in totaal vijftien uur film. Hij ging met Hazes naar een wedstrijd van Arsenal in Londen en filmde op zijn verjaardag. Maar hij gebruikte dit materiaal niet, omdat het niet in het verhaal paste dat hij wilde vertellen. ‘Mensen verwachten misschien een lange Unox-reclame, maar dat wilde ik vermijden. Dat is een sketch, waarin Hazes zichzelf speelt, zoals hij zichzelf graag ziet.’
Dat vrolijke beeld wordt snel afgebroken in de film, tot teleurstelling van Hazes. ‘We hebben toch ook gelachen tijdens de opnamen? Waarom zit dat er niet in?,’ vroeg de zanger aan de regisseur nadat hij de film voor het eerst had gezien.
‘André gaf direct commentaar bij alles wat hij zag. Hij lette op heel andere dingen dan ik. Hij vond het prachtig dat zijn gouden platen en het nieuwe bankstel zo mooi in beeld waren, en dat het huis er spik en span uitzag. Ook het beeld dat hij in zijn eentje voor het raam staat en uitkijkt over de Vinkeveense plassen in de regen, vond hij mooi. Later, toen hij er nog eens over na had gedacht, realiseerde hij zich dat de film een wat somber beeld schetste.’
De meest confronterende scène is die in het Hilton, aan de vooravond van zijn concert in Ahoy’. Een paar dagen na de viewing belde Hazes of die scène niet wat korter kon. ‘Ik antwoordde dat ik nog naar de hele film zou kijken, maar heb niks beloofd. Juist die scène brengt hem heel dichtbij. Omdat hij daar zo kwetsbaar is. Het is heel invoelbaar, dus het werkt alleen maar in zijn voordeel.’
Appel knipte niet in de Hilton-scène, maar het gesprek heeft wel langer geduurd dan in de film is te zien. ‘Normaal logeren André en zijn vrouw een week bij haar ouders, als hij in Rotterdam moet optreden. Nu zat hij in zijn eentje in het Hilton. Verdrietig, bang en gespannen. Hij heeft toen dingen gezegd die niet leuk zijn om te horen, heel ongenuanceerd. Dát zit niet in de film. Niet alleen om hém te sparen, maar om de film te sparen.’
Het was een van de weinige momenten waarop Hazes zich niet bewust was van de camera, dat hij niet in zijn achterhoofd had dat er een film werd gemaakt. Het ‘Ahoy’-gebeuren’ zorgde voor een band tussen de regisseur en zijn onderwerp, omdat Appel ook buiten het filmen bij de zaak betrokken werd. ‘Ook door zijn vrouw en zijn schoonouders, die aanvankelijk enige schroom hadden om mee te doen. Maar ik bepaal het verhaal niet, ik leef alleen maar mee. Op een integere manier, en daar ben ik als filmmaker voor beloond.’
Vrienden zijn ze niet geworden. ‘Hazes heeft niet veel echte vrienden. Hij is erg op zichzelf gericht. De film houdt hem een spiegel voor, meer dan hij zich aanvankelijk heeft gerealiseerd, maar hij herkent zichzelf er wel in.
‘Ik denk niet dat het morgen weer zo gebeurt, maar er is altijd wel wat bij Hazes, daar ben ik van overtuigd. Een huwelijkscrisis, conflicten met zijn managers, dronken op het podium. . . Ik heb voorgesteld deel twee te maken, maar dat vond hij geen goed idee.’
André Hazes – Zij gelooft in mij van John Appel wordt zaterdagavond 10 november om 21.00 uur uitgezonden op Nederland 3. Wrong Time Wrong Place is woensdagavond 14 november gelijktijdig te zien in 25 steden in Nederland, en daarna nog meermaals op het IDFA.
