‘Door die groene trui wás ik Otilia’
‘Het was een reis in de tijd. De film bood mij de mogelijkheid de geuren, kleuren en geluiden uit mijn jeugd weer op te roepen’, vertelt Anamaria Marinca, de hoofdrolspeelster in Cristian Mungiu’s schitterende 4 luni, 3 saptamani si 2 zile (‘4 maanden, 3 weken en 2 dagen’). Het script, waarin een studente haar kamergenote helpt bij een illegale abortus, las ze achter elkaar uit. ‘Ik wist direct dat ik Otilia wilde spelen. Omdat ik zo van haar verschil. Ze is zoveel beter dan ik ben. Otilia is doortastend, intelligent en genereus; ze cijfert zichzelf volkomen weg om haar vriendin te helpen. Dat is voor mij de kern van 4, 3, 2: solidariteit en vriendschap. Wat heb je er voor over om vrienden te helpen?’
Marinca werd in 1978 geboren in Iasi, een stad in het noordoosten van Roemenië. ‘Het klinkt gek, maar ik heb een mooie, gelukkige jeugd gehad. Dankzij mijn ouders. Zij hebben mij en mijn broer afgeschermd van het kwaad. Er waren dingen waar we niet over mochten praten; Ceaucescu’s naam mochten we niet eens noemen, anders konden er erge dingen gebeuren. De angst was altijd voelbaar, ook voor een 7-jarige. Maar je leert ermee leven. Omdat je niet anders gewend bent.’
Marinca’s vader was een bekend acteur, haar moeder een begenadigd violiste. De grenzen waren dicht, maar omdat haar ouders kunstenaar waren, mochten ze reizen. Vooral haar moeder was veel op pad met haar orkest. ‘Dan kwam ze terug met boeken en tijdschriften, waarin ik andere werelden kon ontdekken. Mijn ouders vertelden ons altijd dat die werelden niet per se beter waren; het waren andere werelden.’
Anamaria was 11 toen de revolutie uitbrak. Jaren later koos ze hetzelfde beroep als haar vader: acteur. Aanvankelijk speelde ze in het theater; in 2004 werd ze gecast voor de Channel 4-serie Sex Traffic, een op ware gebeurtenissen gebaseerd drama over de handel in seksslaven. Marinca, die nog nooit eerder voor de camera had gestaan, kreeg de hoofdrol van een meisje uit Moldavië dat ervan droomt naar Londen te gaan, door haar vriendje wordt verkocht aan mensenhandelaren en te werk wordt gesteld in een bordeel in Sarajevo. De rol leverde haar de belangrijke Engelse onderscheiding Bafta voor beste actrice op.
Ze verhuisde van Boekarest naar Londen, waar ze op een avond werd gebeld door haar landgenoot Cristian Mungiu. De regisseur, die in 2002 een bescheiden festivalhit had met zijn speelfilmdebuut Occident, vroeg Marinca of hij zijn nieuwe scenario 4 maanden, 3 weken en 2 dagen mocht mailen. Ze zei ja en zat een dag later al in het vliegtuig naar Boekarest.
De tijd ontbrak om met vrouwen te praten die onder het bewind van Ceaucescu een illegale abortus ondergingen. Marinca moest het doen met boeken, rapporten en kranten, en ze keek een documentaire over de gevolgen van Ceaucescu’s verbod op contraconceptie. ‘Ceaucescu wilde dat Roemenië meer dan 25 miljoen inwoners zou hebben. Als je ervoor kiest een grote familie te hebben, is dat fantastisch. Als je ertoe gedwongen wordt, is het vreselijk. De armoede was groot, er was weinig te eten. Maar moeders met elf kinderen werden beschouwd als helden.’
Ze heeft maar drie dagen kunnen repeteren voordat de draaiperiode begon. ‘Een van de dingen die me het meest hebben geholpen, was Otilia’s groene trui. Toen ik hem aantrok, wist ik: dat is Otilia. Door de blote v-hals en door de kleur, die mijn huid bleker maakte. Ik voelde het direct.’
Het moeilijkste vond Marinca het om niet naar Otilia te kijken vanuit haar eigen perspectief. Ze moest haar best doen te begrijpen dat zij geen keuze had. ‘Er was destijds helemaal geen ruimte voor een moreel oordeel. Haar vriendin moest een abortus ondergaan. En Otilia moest haar helpen. Punt. Als ik tien jaar ouder was geweest, had mij dit ook kunnen overkomen. Door de film leerde ik mijn geschiedenis beter begrijpen.’
Cristian Mungiu, 4 maanden, 3 weken en 2 dagen. Zaterdag 13 oktober, 21.10 uur, Canvas.
