Zwart, dreigend en surreëel – Chinees Sun Xun is artist in residence op het HAFF
Hij heeft zich er niet bepaald vanaf gemaakt, de Chinese kunstenaar Sun Xun. Tijdens zijn artist-in-residency, op uitnodiging van het Holland Animation Film Festival (HAFF), werkte hij acht weken lang, van een uur of acht ’s avonds tot een uur of zes, zeven in de ochtend op verschillende locaties in Utrecht. Hij maakte een metershoge wandschildering in het Centraal Museum; hij schilderde, tekende, gutste en filmde in het Centrum Beeldende Kunst Utrecht. De vrucht van al zijn arbeid, de 10-minuten durende animatiefilm Clown’s Revolution, ging woensdagavond in Utrecht in wereldpremière. In het Centraal Museum is het ‘ruwe materiaal’ te zien dat hij creëerde voor het schitterende filmpje.
Sun Xun (Fuxin, 1980) bekwaamde zich in de drukkunst aan de Academie voor Beeldende Kunst in Hangzhou voordat hij in 2006 zijn eigen animatiestudio Pi begon. Sindsdien combineert hij beide ambachten en is zijn werk te zien op filmfestivals én in galerieën voor hedendaagse kunst (hij had solo-exposities in onder meer New York en Shanghai; momenteel loopt er een expositie in Basel).
HAFF-directeur Gerben Schermer ontdekte Sun Xun in 2008 in de ShanghART Gallery in Shanghai. Dat jaar besteedde het animatiefestival al een klein retrospectief aan hem; deze editie, waarvoor hij ook het festivalaffiche maakte, wordt naast Clown’s Revolution zijn half uur durende 21G vertoond, die eerder dit jaar in wereldpremière ging op het filmfestival van Venetië.
Hij begon twee maanden geleden met helemaal niets, benadrukt Xun Sun: hij heeft zich voor Clown’s Revolution laten inspireren door zijn nieuwe, Nederlandse leefomgeving. Door de Hollandse meesters, Van Gogh, de herfstbladeren en de slakken in de achtertuin van zijn tijdelijk woning. Afval – van een oud fietsslot dat hij op straat vond, oude stoelen, een tafelblad en delen kliklaminaat – en Nederlandse kranten; het kreeg allemaal een plek in zijn creatie. Ook een aantal Duitse kranten overigens; Sun Xun (Jan Svankmajer, William Kentridge en de ‘oude Chinese en Russische animatoren’ behoren tot zijn voorbeelden) zag het verschil niet en de krantenverkoper kon natuurlijk ook niet bevroeden dat zijn Chinese klant op zoek was naar Nederlandse kranten.
Sun Xuns ideeën krijgen vorm in aardedonkere houtsnedes en dito schilderijen, aquarellen, en inkttekeningen op hout, karton en papier, die vervolgens stuk voor stuk worden gefilmd, een tikje veranderd en opnieuw gefilmd. Het resultaat is een grafisch meesterwerk: zwart, dreigend en surreëel, overlopend van engagement en symbolen die voor een Westerse kijker overigens lang niet allemaal even eenvoudig te duiden zijn.
De rode draad in zijn werk, of het nu films, schilderingen en installaties zijn, is de (Chinese) geschiedenis en de overlevering ervan in de vorm van mythen en leugens. ‘De geschiedenis is een cirkel’, meent Sun Xun. ‘Je eindigt waar je begint. En ondertussen gaan er mensen dood. Dat is het verschil tussen een echte revolutie en mijn revolutie. Bij mij vloeit er geen bloed, er vallen geen doden. Ik heb fijn werk. Ik zou nooit politicus willen zijn.’
Anders dan bijvoorbeeld Liu Xiaobo, de Chinese dissident aan wie vorige maand de Nobelprijs voor de Vrede 2010 werd toegekend, is Xun Sun ook nooit in aanraking geweest met de Chinese autoriteiten. ‘Ik word op geen enkele manier beperkt. Ik kan in mijn films vertellen waar er volgens mij allemaal aan schort in China. Ik kan in interviews ook zeggen dat de regering tekort schiet. Maar ik moet niet oproepen tot een revolutie. Zolang ik mijn kritiek verwoord in mijn werk is er geen enkel probleem. Ik zou ook niet anders willen. Ik maak kunst. Ik spreek in kunstwerken.’
De films van Sun Xun zijn t/m 7 november te zien op het Holland Animation Film Festival. De expositie in het Centraal Museum in Utrecht loopt t/m 9 januari 2011.
