Wim Claessen schildert de realiteit met een twist
Als je er met je neus bovenop staat, zijn de lijnen verbazingwekkend recht en strak; een beetje zoals een kind ze met een in zijn vuist geklemd potlood in het papier kan drukken. Maar als je een paar passen achteruit zet, worden de zwarte randen rafelig en doemt een oer-Hollands polderlandschap op dat monotoon én moszacht is. Een grijze rivier met een donkergrijs weggetje erlangs. De sloten er haaks op delen de egale, vaalgroene grasvelden aan weerskanten in min of meer gelijke stukken. Er is geen koe, boer of tractor te bekennen; de stilte is haast voelbaar.
Silent Landscapes heet Wim Claessens expositie in Galerie Roger Katwijk, een titel die de lading dekt. Met even trefzekere als verholen acrylverfstreken creëert de Limburgse schilder kale landschappen en zeegezichten die de hersenen direct in beweging zetten. Half verscholen achter zwarte takken, een grijs-betonnen flat. Er moet iemand wonen, maar we zien geen mens. Een ander doek toont een strandwachtershuisje zonder strandwacht, aan een kalme zee zonder badgasten.
Claessen – gevormd aan de Stadsacademie voor Toegepaste Kunst en de Jan van Eyck Academie, beide in Maastricht – schildert veelal van foto’s, deels zelf gemaakt, deels afkomstig uit tijdschriften. Maar het gaat hem niet om een zo natuurgetrouw mogelijke weergave van de werkelijkheid; de realiteit krijgt een twist, iets magisch of melancholisch. Claessens schilderijen zijn gesitueerd in het schemergebied tussen droom en werkelijkheid.
Een roeiboot met twee mannen (Of jongens? Zijn het eigenlijk wel mannen?). De een zit aan de peddels, de ander staat naast hem. Stokstijf, zo valt op te maken uit hun weerspiegelingen, het grauwgrijze water beweegt nauwelijks. De staande figuur heft zijn linker hand, alsof hij iets weg gooit of wil aanwijzen. Het kan ook zijn dat hij liefdevol het voorhoofd van de ander aanraakt. Het is nauwelijks te zien; de contouren gaan – bewust – naadloos in elkaar over.
Misschien nog wel mysterieuzer en suggestiever zijn Claessens sneeuwlandschappen, opgebouwd uit weinig meer dan wit en zwarte contouren van bergen en grote sparren. In een van die landschappen wandelen twee mensen (Kinderen? Een moeder met haar zoon?) welgemoed richting een blokhut. Uit een raam schijnt zachtgeel licht. Hebben de achterblijvers het eten al op tafel staan? Hebben de wandelaars het licht aangelaten om niet in een aardedonker huis te hoeven terugkeren? Of zijn ze misschien verdwaald, en lopen ze hun ondergang tegemoet?
De leegte, het afgemeten kleurgebruik en het gefilterde licht zorgen voor wrijving; voor een vervreemdende, bijna mystieke sfeer, die de kijker als vanzelf doet wegdromen. Het cliché klopt: minder is meer.
Silent Landscapes van Wim Claessen. T/m 29 april in Galerie Roger Katwijk, Lange Leidsedwarsstraat 198-200 Amsterdam.
(Dit stuk is eerder verschenen in Het Parool)
