Willem Velthoven bewegwijzert iedereen richting zijn Mediamatic met behulp van bioloog Ernst Haeckel
“Als je het station uitkomt, kun je rechtdoor, dan kom je in de Nutella en bij Madame Tussauds uit. Je kunt ook linksaf slaan, dan kom je hier terecht. Althans, dat zou zo moeten zijn, maar de brug is dicht.” Mediamatic-oprichter en -directeur Willem Velthoven (54) slaakt een diepe zucht. “Volkomen kut, natuurlijk. Maar goed, niet te lang over nadenken, dan word je chagrijnig.”
Door het afsluiten van de Oosterdoksdraaibrug, nodig vanwege de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van Booking.com op het oostelijke puntje van het Oosterdokseiland, is er de komende jaren geen directe verbinding meer van het Centraal Station naar Mediamatic, de instelling voor kunst en nieuwe technologie die sinds 3,5 jaar aan de Dijksgracht is gevestigd. Dus bedacht Velthoven een ‘deugdelijke en heldere navigatie’ naar het Dijkspark en de ondernemingen die daar nog meer zijn gevestigd. Zoals hij eerder al een bewegwijzeringssysteem met roze vogelhuisjes bedacht toen Mediamatic van de Vijzelstraat naar de VOC-kade was verhuisd.
“Het is een vorm van compensatie. Normaliter krijg je dit niet voor elkaar in de stad, bewegwijzering naar jezelf op een eigen manier. Maar de gemeente en de gemeenschap hebben natuurlijk ook een belang, omdat de sociale veiligheid van de straat leidt onder de afsluiting. Je ziet dat het minder druk wordt, en drukte zorgt voor veiligheid,” spraakwatervalt Velthoven – elke vraag is goed voor meerdere uiteenzettingen, uitweidingen, wetenswaardigheden en terzijdes.
Velthoven wil van de nood een deugd maken. “De meeste mensen ervaren Oosterdok niet als een plek waar je naartoe kunt, zoals het Museumplein dat wel is. Maar als je kijkt wat er allemaal te doen is rond dat water: de Openbare Bibliotheek, het Conservatorium, Bimhuis, Muziekgebouw, Mediamatic, het Marineterrein, Nemo, Het Scheepvaartmuseum, de Museumhaven, de Kromhoutwerf. Dat is een fantastische groep culturele instellingen die samen een zeer interessante bestemming vormen.”
“Wij zijn het buitenbeentje tussen de buitenbeentjes,” vervolgt Velthoven. “Wij gaan over nieuwe kunstvormen; we zijn altijd op de vlucht voor dingen die begrijpelijk worden. We zijn in 1983 begonnen met analoge videokunst, toen we dat saai begonnen te vinden, werd dat digitaal en interactief, daarna interactief met internet, en sociaal en internet. De laatste jaren zijn we vooral geïnteresseerd in biologie en eten. Daar is nu ook veel maatschappelijke belangstelling voor: we beginnen ons eten te wantrouwen, er bestaan grote ecologieproblemen, we zijn doorgeschoten in een soort industrialisering en modernisering.”
“Tegelijkertijd zijn er ook allerlei interessante wetenschappelijke ontwikkelingen gaande. Neem de ontrafeling van het genoom. Of het hacken van genomen. Nee, dat is geen kunst, dat is wetenschap. Maar daarmee kun je dingen gaan doen. Verf is ook geen kunst. Het wordt kunst als je er een mooi schilderij mee maakt. Biologie kan ook op verschillende manieren kunst worden.”
Hij wijst naar de lithografieën van bio-organismen op de muur van het Mediamaticrestaurant. “Dit is een mooi klassiek voorbeeld. Deze beelden zijn afkomstig uit Kunstformen der Natur, een populairwetenschappelijk prentenabonnement waar ook Berlage een abonnement op had: drie mark voor een mapje met tien prenten plus uitleg.
De litho’s zijn gemaakt door Ernst Haeckel, een evolutionair bioloog uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Hij wordt wel de Duitse Darwin genoemd. Hij is de man die de termen ‘ecologie’ en ‘stamcel’ heeft bedacht. Hij hield er trouwens racistische ideeën over erfelijkheid op na, maar daarin was hij niet uniek. Weliswaar zijn veel van zijn wetenschappelijke inzichten inmiddels achterhaald, ook op het gebied van erfelijkheid, het zijn allemaal dingen die ons nog steeds inspireren.”
Haeckel was ook ontdekkingsreiziger. En hij was een begaafd amateurschilder. “Hij had echt een goede hand, waardoor hij kon laten zien hoe waanzinnig mooi de natuur in elkaar zit. Het is mindblowing materiaal; het is rijk, het maakt nieuwsgierig naar het verleden, het inspireert om nieuwe dingen uit te vinden. En niet onbelangrijk: het is copyrightvrij.”
“Booking.com heeft interesse in Haeckel, want booking gaat over reizen. Het Scheepvaartmuseum ook, want Haeckel deed ontdekkingsreizen per schip. Misschien wil brouwerij Homeland wel bierviltjes of etiketten maken met Haeckel erop. We hebben ook schetsen gemaakt voor de bouwkeet van gebiedsontwikkelaar BPD en voor de fietsenkelder. Ik moedig iedereen aan met Haeckel aan de haal te gaan.”
Zijn eigen bijdrage aan de ‘verhaeckeling’ van de buurt zijn ruitvormige borden die onder de bewegwijzeringsborden naar het Dijkspark komen te hangen. Erop staan details uit het rijke oeuvre van Haeckel.
“Als je er één ziet, zie je alleen maar een mooi, mysterieus plaatje. Zodra je er meer ziet, en je een verband ontdekt, ga je hopelijk op zoek naar meer. Wie meer wil weten kan terecht bij onze Haeckel-tentoonstelling in de Sluisdeurenloods. En we zijn voor kinderen en schoolklassen een game aan het ontwikkelen met de afbeeldingen van Haeckel. Als je alle borden vindt, krijg je een prijs – ik moet nog bedenken wat. Warme chocomel ofzo.”
