Waar kwam Betty vandaan? Wat waren haar dromen?
In de vroege ochtend van 18 op 19 februari 2009 werd de pas 19-jarige Bernadett Szabó door haar Hongaarse ‘buurmeisjes’ dood aangetroffen in haar peeskamertje aan de Oudezijds Achterburgwal. Ze was met meerdere messteken om het leven gebracht. Er werd al snel een verdachte aangehouden, maar die bleek niets met de zaak van doen te hebben. Tot op de vandaag is de moord niet opgelost; er staat nog altijd een beloning van 15.000 euro voor de gouden tip.
De zaak, die destijds breed werd uitgemeten in de pers, vormde de inspiratie voor de documentaire Dirty Window van de Amsterdamse filmmaker Walter Stokman, die furore maakte met films als Based on a True Story (2005) en Scena del Crimine (2010). Stokman heeft er geen moordmysterie van gemaakt, met spannende muziek en interviews met een verborgen camera à la Peter R. De Vries. In tegendeel. Dirty Window is een gestileerde, intense zoektocht naar het meisje dat Bernadett – Betty voor vrienden – Szabó moet zijn geweest; waar ze vandaan kwam en wat haar dromen waren.
Stokman reisde naar Betty’s geboorteplaats Nyíregyháza, een stad in het noordoosten van Hongarije, waar hij in contact probeerde te komen met haar vader. Hij schoof een briefje onder zijn deur, maar ontmoette aanvankelijk veel wantrouwen. De man was bang dat Stokman op sensatie uit was; de regisseur moest alle zeilen bijzetten om hem ervan te overtuigen dat hij Betty’s verhaal met respect probeerde te reconstrueren. Daarbij kwam dat in Hongarije een enorm taboe rust op prostitutie. Officieel bestaat het niet; door de autoriteiten wordt het simpelweg genegeerd.
Toch verschijnt Betty’s vader voor de camera, in zijn armetierige woning zonder gas en elektriciteit. Hij draagt een zware overjas en een muts tegen de kou – dáár komt Betty vandaan, zeggen de beelden. De man vertelt dat Betty als kind opstandig was, en dat ze van bloemen en tuinieren hield. En dat hij heel kwaad is op de man op wie zij verliefd was, en die haar op haar achttiende naar Nederland heeft gehaald.
Stokman spreekt ook twee Hongaarse ‘collega’s’ van Betty: Annamaria en Agnès. De eerste keerde voor haar kinderen terug naar Nyíregyháza, de tweede werkt nog steeds op de Wallen. Zij deed haar verhaal, maar niet voor de camera. In Dirty Window is haar stem te horen terwijl ze wordt gespeeld door de Hongaarse actrice Orsolya Tóth. Met blonde pruik.
De echte Agnès komt overigens wel naar de première, vanavond op het Nederlands Film Festival in Utrecht. Betty’s vader zal daar niet bij zijn; hij heeft geen geld voor de reis. Stokman reist daarom volgende maand opnieuw naar Nyíregyháza om hem en Annamaria zijn film te laten zien.
Dirty Window van Walter Stokman is te zien op het Nederlands Film Festival, t/m 5 oktober in Utrecht.
