jpekker

Voor vrouwen verboden

Terwijl duizenden supporters zich opmaken voor een beslissende wedstrijd van het Iraanse nationale voetbalelftal, zoekt een vader naar zijn dochter. Zij is op weg naar het stadion. Vermomd als man, welteverstaan. In Iran zijn stadions voor vrouwen namelijk verboden terrein.

De Iranse regisseur Jafar Panahi vond de inspiratie voor Offside in de wrange realiteit: bij een interland tussen Iran en Japan kwamen ooit zeven toeschouwers om, maar de autoriteiten publiceerden de foto’s van slechts zes overledenen. Het zevende slachtoffer zou een meisje zijn geweest dat de wedstrijd vermomd als man had bijgewoond.

Het uitgangspunt mag dan een maatschappij met ernstige beperkingen zijn, Panahi verwerkte het tot een lichtvoetige film, soms zelfs tot pure slapstick. Een vrouwelijke voetbalsupporter heeft een zonnebril opgezet en zich vastgeklampt aan een blinde man om het stadion maar binnen te komen. Een ander heeft zich in een soldatenkloffie gehesen.

Wie niet langs de bewakers komt, wordt op de bovenste ring van het Azadi Stadion vastgezet in een geïmproviseerde kooi: drie dranghekken tegen een blinde muur. Daar moeten de meiden het doen met het commentaar van een soldaat. Hij laat een corner nemen door een speler die niet eens bij de selectie zit. ‘Je weet toch dat mannen en vrouwen verschillen’, zegt een sergeant van het platteland op verwijtende toon tegen een voetbalgek meisje uit Teheran. ‘Maar Japanse vrouwen mogen wel naar het stadion’, werpt zij tegen. ‘Een Iraanse vrouw gaat niet naast onbekende mannen zitten’, antwoordt hij. ‘In de bioscoop anders wel’, riposteert het meisje.

In The Circle liet regisseur Jafar Panahi al zien hoe vrouwen in de strenge, Iraanse mannenwereld beperkt worden door ontelbare regels. In Offside maakt hij nogmaals duidelijk hoe absurd die regels zijn. In de film laten de meisjes zich niet buitenspel zetten: op een zwoele avond in mei 2005 op het Sarvplein in Teheran, waar toeterende auto’s voor een oorverdovend lawaai zorgen, vieren zij de plaatsing voor het wereldkampioenschap samen met de hossende mannen.

De realiteit is anders; onder het bewind van de de aartsconservatieve president Mahmoud Ahmadinejad is de situatie nog veel slechter geworden. Voor (voetbalgekke) vrouwen. En ook voor Jafar Panahi zelf, die een gevangenisstraf uitzit van zes jaar en daarna gedurende twintig jaar geen films mag maken of scripts schrijven, het land niet mag verlaten en geen woord meer mag wisselen met de media, omdat hij volgens de Iraanse regering een film aan het maken was zonder officiële goedkeuring van de machthebbers.

Offside van Jafar Panahi, Nederland 2, 23.35 uur.