Vlieg nooit door een wolk
Eerst kwam er langzaam een brandend peertje naar beneden. Vervolgens een salontafeltje en een comfortabele stoel, allebei aan vier stalen kabels. Daarna kwam de OK-NUL 43 langzaam vanuit de nok van het toneel omlaag, het zilverkleurige, eenpropellorvliegtuigje dat kunstenaar/avonturier Joost Conijn (Amsterdam, 1971) eigenhandig bouwde. Met vier kabels aan de romp, twee aan de vleugels en een aan de start. Toen het gevaarte een meter of drie, vier boven het podium van de Stadsschouwburg hing, stapte Conijn uit de cockpit en nestelde hij zich voorzichtig op de linkervleugel.
Donderdagavond was in de tot de nok toe gevulde Grote zaal van Stadsschouwburg de boekpresentatie van Piloot van goed en kwaad. Nadat Sarina Vitta soepeltjes in haar stoel was getakeld en er wijn en water vanuit de hemel naar beneden was gekomen, ontspon zich een prikkelend tweegesprek: de journaliste gaf de ene na de andere afgemeten voorzet, de kunstenaar bleef een beetje ongemakkelijk voor zich uit hakkelen. Vaak beperkte zijn antwoorden zich tot “ja” of “ja, ja”, gevolgd door een vragende blik. Het leek wel Herenleed, of een absurdistisch toneelstuk van Wim T. Schippers.
En toch was het boeiend en amusant. Want Conijn doet dingen die geen mens in zijn hoofd zou halen. Hij bouwde een vliegtuig (“Je zet een stoel neer en bouwt er een vliegtuig omheen. Het is niet zo vreselijk moeilijk”) en vloog ermee van Lelystad naar Kenia, over eindeloze woestijnen en oerwouden. “Vlieg nooit in een wolk”, luidde een van zijn wijze lessen. En: “een mens heeft een horizon nodig”.
Halverwege een betoog over het verschil tussen piloten die zijn neergestort en piloten die nooit zijn neergestort, kwam schrijver en goede vriend Tommy Wieringa (het zelfgebouwde vliegtuig was een belangrijke inspiratiebron voor Joe Speedboot) langzaam aan een touw omlaag. “Je hangt hier te vroeg”, zei Conijn. “Trek hem maar weer omhoog.”
Niet veel later was hij terug om de loftrompet op Conijn te steken. Hetzelfde deed schrijver en vriend A.L. Snijders (Conijn maakte over hem de documentaire Een handige dromer). Vanaf een gammele houten vliegtuigtrap. Snijders vermoedde kwade opzet van regisseur Conijn, omdat hij als enige van de vriendengroep angstvallig had geweigerd een rondje mee te vliegen in de OK-NUL 43.
Tot slot was er, zoals het op een boekpresentatie gebruikelijk is, champagne en kon het boek op het podium worden aangeschaft. Daar kon meteen het wonderlijke vliegtuigje van dichtbij worden bekeken – het hangt van plakband aan elkaar.
“Ik heb over drie weken ook een boekpresentatie”, zei Wieringa. “Maar alles was ik daarvoor kan bedenken is hiermee vergeleken toch een beetje povertjes.”
Joost Conijn, Piloot van goed en kwaad. De Bezige Bij, ISBN 978902374425, € 19,90.
