Disfunctionele familie in de donkere dagen rond kerst
‘Dit is de vrouw van Abel’, zegt Henri Vuillard tegen zijn nieuwste scharrel als ze in het enorme landhuis van zijn ouders worden binnengelaten. ‘Hij noemt me nooit moeder’, legt zijn moeder uit aan de vriendin. ‘Welkom. Ik ken jou helemaal niet.’ ‘Ik jou ook niet’, antwoordt de mooie jonge vrouw ad rem. ‘Ik ben degene met kanker’, zegt moeder. ‘Dat weet ik wel’, zegt de vriendin.
Vijf jaar is de middelste zoon niet in zijn ouderlijk huis geweest. Hij was verbannen. Omdat zijn oudere zus Elizabeth dat in een contract heeft laten vastleggen toen zij al zijn schulden afloste, omdat het er even op leek dat hun vader anders het huis zou moeten verkopen. Nu, in de donkere dagen voor kerst, heeft Henri besloten het verbod te negeren, daartoe uitgenodigd door de puberzoon van Elizabeth.
Un conte de Noël is een familiekroniek in de traditie van Thomas Vinterbergs Festen en Familie van Willem van de Sande Bakhuyzen. Met zichtbaar genoegen toont de Franse regisseur Arnaud Desplechin wat bloedbanden zoal vermogen.
Mater familias Junon Vuillard (een mooie rol van Catherine Deneuve), die zich gedraagt alsof ze altijd zestien is gebleven en al die kinderen niet van haar zijn, is terminaal ziek. Ze lijdt aan dezelfde vorm van kanker waaraan haar eerstgeborene op zesjarige leeftijd is gestorven. In een poging haar oogappel te redden, werd Henri destijds verwekt. Zijn beenmerg bleek echter ongeschikt; eigenlijk was hij dus vanaf zijn geboorte van nul en generlei waarde, en Junon heeft nooit nagelaten hem dat in te prenten. Haar veel oudere en zachtmoediger man Abel (Jean-Paul Roussillon) probeert zo goed en zo kwaad als het gaat de boel bij elkaar te houden.
Desplechin, zelf een kind uit een vergelijkbare, welgestelde, uit intellectuelen en kunstenaars bestaande familie uit Roubaix, neemt ruim de tijd voor zijn prettig breed meanderende kerstverhaal. In twee uur en twintig minuten, onderverdeeld in hoofdstukken met titels die aangeven dat het perspectief telkens verandert, krijgen niet alleen beide ouders alle ruimte, maar ook hun overleden oogappel, de drie nog levende kinderen, de geliefden en vrienden van de kinderen, en de kinderen van de kinderen.
Zo zit de film vol met op het eerste gezicht overbodige terzijdes. De stijl is rommelig; het camerawerk en de montage zijn dan weer uit de losse pols, dan weer strak. Een brief van Henri aan Elizabeth wordt rechtstreeks in de camera voorgelezen; als Henri in het ziekenhuis is voor onderzoek wordt het verhaal opeens in split screen verteld.
Er worden vernietigende tafelredes afgestoken en er vallen rake klappen. En toch gaat de kijker langzaam maar zeker van iedereen houden. Oók van de manipulatieve Junon, ook van de zich genegeerd voelende, rancuneuze Elizabeth, en zelfs ook van de alcoholische, cynische, voor niets deugende Henri, een ge-wel-di-ge rol van Mathieu Amalric.
Er valt voor iedereen wel iets te herkennen in het getob, gejengel en geploeter; Un conte de Noël is een diepgravende, even tragikomische als genadeloze karakterstudie van een disfunctionele familie.
Un conte de Noël van Arnaud Desplechin wordt 27/12, 23.45 uur uitgezonden op Ned. 2.
