jpekker

Uli Westphal transformeert SMBA tot tomatenkas

Uli Westphal_Transplantation

Cherrytomaten, trostomaten, Romatomaten, snoeptomaten, Tasty Toms, vleestomaten. Géén Wasserbomben, wel ‘gewone’ losse, ronde tomaten… zie daar het tomatenassortiment in het gros van de Nederlandse supermarkten – het hele jaar door, en altijd even rood.

Het is maar een fractie van het aanbod in SMBA, de projectruimte van het Stedelijk Museum, die door de Duitse kunstenaar Uli Westphal (Bochum 1980) in een kas is getransformeerd. In 61 grote blauwe emmers plantte hij evenzoveel tomatenzaadjes voor een groot deel afkomstig uit de kas op het dak van zijn Berlijnse atelierruimte.

In een hoek staan een groene gieter en een bundel stokken, die bij de planten worden gestoken als ze te groot groeien. En dat doen ze razendsnel, onder het transparante dak van de galerie. Het is er tropisch warm. Voor bezoekers is het er bij het minste of geringste beetje zonneschijn nauwelijks te harden.

Transplantation sluit naadloos aan bij Westphals oeuvre; de Duitser is gebiologeerd door de natuur. Of preciezer; door de manier waarop mensen de natuurlijke wereld waarnemen, afbeelden en transformeren. Zo maakte hij Supernatural (2010), drie über-kitscherige, paradijselijke panorama’s op basis van de afbeeldingen op verpakkingen van drie grootste Duitse supermarktketens. Met zwart-wit gevlekte koeien in sappig-groene weiden, bloemetjes in alle kleuren van de regenboog en bijen, bomen boordevol kogelronde sinaasappelen, meren met zilvergrijze vissen, en bergen met eeuwige sneeuw en ijsberen.

SUPERNATURAL-ALDI-WEB

SUPERNATURAL-LIDL-WEB

SUPERNATURAL-NETTO-WEB

Op een metersgrote plaat somt Westphal de namen op van meer dan 19 duizend tomatensoorten – van A fiaschetto, een Italiaanse tomaat die het goed doet in droge gebieden, tot de Zyska, een uiterst zeldzame Poolse dwergtomaat. Shelf Life (2011), in de entree van SMBA, lijkt een Dan Flavin-achtig lichtwerk; het zijn vijf gewone tl-buizen met verschillende kleurtinten, rechtsreeks afkomstig uit supermarkten, waar ze producten beter, verser en lekkerder moeten doen voorkomen.

Ook mooi: Eternal Summer (2011), een lichtbak waarin fruit ligt uitgestald tussen spiegels, zoals dat ook in supermarkten gebeurt om de indruk van overvloed te wekken. Want visuele overvloed stimuleert oeroude instincten bij de consument om meer in te slaan dan eigenlijk nodig is.

Westphal is wars van opgeheven vingertjes of activisme; hij maakt esthetische, vervreemdende werken die galeriebezoekers prikkelen, aan het denken zetten – als ze tenminste verder kijken dan hun neus lang is.

02 Uli Westphal_Eternal Summer_installation view HiRes

Dat geldt ook voor Transplantation, het hoofdwerk in SMBA, met dien verstande dat er niet bijzonder veel te zien is aan de 61 planten (is het eigenlijk wel kunst?). Sommige zijn al een meter of twee hoog. De meeste hebben kleine gele bloempjes, sommige dragen al groene, onrijpe tomaten.

Eind augustus kunnen bezoekers zelf proeven. Dan is het ook mogelijk een tomatenplant te adopteren, zodat deze tomatenvariëteiten (van voor-Colombiaanse ‘oertomaten’ tot enkele recente tomatensoorten die alleen in broeikassen worden gekweekt) ook in toekomstige seizoenen in Amsterdam en omstreken gezaaid en geoogst kunnen worden.

Transplantation van Uli Westphal. T/m 31/8 in Stedelijk Museum Bureau Amsterdam (SMBA), Rozenstraat 59