“Tot hoe laat is Venetië eigenlijk open?”
“Wij zijn geen figuranten! Wij zijn gewone burgers, die deze stad bewonen!,” schreeuwt een man naar een gigantisch cruiseschip dat koerst richting de Terminal Venezia Passeggeri, de cruiseterminal van Venetië. Een aantal mannen op de kade laat demonstratief hun broek zakken. “Weg! Weg! Weg! Jullie zijn te groot. Jullie verwoesten de lagune. Jullie verwoesten de kanalen, de huizen en de kades,”, roepen ze richting de toeristen aan boord van het bakbeest. “Wij zijn geen ansichtkaart! Wij zijn een stad!”
Het kunstenaarsduo Racké en Muskens, bestaande uit Quirine Racké (1965) en Helena Muskens (1963), maakte I Love Venice, een even onthutsend als betoverend portret van een stad die ten gevolge van massatoerisme steeds meer op een pretpark is gaan lijken. En over zijn bewoners, die wegvluchten omdat het gemeentebestuur en de politiek doof zijn voor hun protesten. De film kan worden gezien als de antipode van Celebration (2005), hun documentaire over een stadje in Florida, bedacht, ontwikkeld en beheerd door de Disney Company.
Het idee voor I Love Venice ontstond een jaar of tien geleden, tijdens reizen naar Salzburg en Dubrovnik. In Salzburg werden ‘Sound of Music-tours’ georganiseerd, ontdekten Racké en Muskens; in de binnenstad van Dubrovnik liepen zoveel toeristen rond dat de marmeren straten er glad gepolijst zijn.
Dat beeld, van de historische binnenstad als openluchtmuseum, bleef hangen. Racké en Muskens vroegen zich vervolgens af welke functies de stadscentra van UNESCO Werelderfgoedsteden als Amsterdam en Brugge nog hebben. In deze tijd van city marketeers wordt geschiedenis ingezet als product; steden worden aangeboden als themapark. In I Love Venice vertelt een de stad uit gevluchte bewoner dat hem weleens is gevraagd tot hoe laat Venetië eigenlijk open is.
Op een ‘normale’ zomerse dag wordt de stad, waar nu nog minder dan 60.000 mensen wonen, overspoeld door meer dan 80.000 toeristen en dagjesmensen. En het wordt alleen maar erger, weeklaagt want Lidia Fersuoch, de voorzitter van de erfgoedorganisatie Italia Nostra. “De Chinezen, de opkomende economieën, mensen uit India; iedereen wil naar Venetië. Iedereen heeft ook het recht Venetië te bezoeken, maar onder de voorwaarde dat dat niet tot de ondergang van de stad leidt”.
Racké en Muskens schetsen de Venetiaanse problemen op prachtige wijze, een oplossing biedt hun documentaire niet. Die is er ook niet, vreest Quirine Racké: “We hebben gesproken met de wethouder Publieke Zaken. Die hield een pr-achtig verhaal waarin hij alles zo formuleerde dat het leek alsof er helemaal geen probleem is. Van tevoren vertelde zijn woordvoerder echter een ander verhaal. Het is vreselijk, zei hij – off the record helaas. Wij zijn misschien wel de laatste generatie Venetianen.
Holland Doc: I Love Venice van Racké en Muskens. Wo 5/6, 23.00 uur, Ned 2.
