Schitterend sprookje over de schepping van een meesterwerk
In John Maddens Shakespeare in Love worstelt de jonge dichter en toneelschrijver Will (Joseph Fiennes) met een writers block; hij krijgt zelfs geen handtekening meer op papier. Dat treft slecht, want hij heeft het Londense Rose Theater een nieuw stuk beloofd met de welluidende werktitel Romeo en Ethel, de zeeroversdochter.
Een komedie moet het worden, met zeerovers, een schipbreuk en mysterieuze eilanden. En met een hond, want dat vindt het volk leuk, weet Philip Henslowe (Geoffrey Rush), de eigenaar van The Rose. Een anachronistisch bezoek aan de psychiater biedt uitkomst: Will moet op zoek naar een nieuwe muze; mevrouw Shakespeare en de kinderen zijn immers ver weg, in zijn geboorteplaats Stratford-upon-Avon.
Will ontmoet de rijke, beeldschone koopmansdochter Viola de Lesseps (Gwyneth Paltrow), die maar drie dingen wil in het leven: liefde, avontuur en poëzie. Zij is verzot op Shakespeares stukken, kent ze woord voor woord, maar in het zestiende-eeuwse Engeland is het podium verboden terrein voor vrouwen. Alle rollen, ook de vrouwenrollen, worden door mannen vertolkt.
Dus verkleedt Viola zich als man, meldt ze zich als Thomas Kent voor de audities en krijgt ze de rol van Romeo. Als zichzelf wordt Viola ondertussen verliefd op Shakespeare. Het is een onmogelijke liefde, want Viola is uitgehuwelijkt aan een vermogend en jaloers heerschap.
De heimelijke ontmoetingen tussen Will en Viola blijven niet zonder gevolgen: ze veranderen de toon en de loop van het stuk. De komedie verandert langzaam in een liefdesgeschiedenis. De nieuwe titel krijgt Shakespeare ingefluisterd door Christopher Marlowe, van het concurrerende Curtains Theater: het stuk zal Romeo en Julia gaan heten.
Shakespeare in Love is een sprookje over de schepping van een meesterwerk; van de eerste krabbels op papier tot en met de première, waar arm en rijk en jong en oud voor uitlopen. De film is, net als Shakespeares komedies, een fijnzinnig allegaartje, met slaande deuren, zwaardgevechten, verkleedpartijen, seks en romantiek. Een liefdesverhaal vermomd als kostuumdrama, een toneelstuk verpakt als soap. Feiten over Shakespeares leven en het Londen ten tijde van koningin Elisabeth I worden afgewisseld met fictie, vette grappen met subtiele Shakespeare-verwijzingen.
Volgens Maddens film is er weinig veranderd in de manier waarop vierhonderd jaar geleden een toneelstuk tot stand kwam en tegenwoordig veel films. De eigenaar van het Rose Theater zit op zwart zaad en belooft zijn acteurs een deel van de winst (dus niks), de ijdele financier staat zelf ook graag in de schijnwerpers en krijgt een rolletje, de veerman is eigenlijk toneelschrijver en de schrijver is, in Henslowes woorden, niemand.
Die stelling wordt door Maddens film weerlegd. Het ingenieuze script van Marc Norman en Tom Stoppard werd achtereenvolgens bekroond met een Golden Globe, een Zilveren Beer in Berlijn en de Oscar. Shakespeare in Love won ook Oscars voor Beste Film, Beste Art Direction, Beste Kostuums en Beste Muziek. Gwyneth Paltrow werd bekroond als Beste Bijrolactrice; Judi Dench als Beste Actrice in een Bijrol.
Veel tijd krijgt Dench (die eerder koningin Victoria speelde in Mrs. Brown) niet, maar haar pragmatische koningin Elizabeth maakt indruk, net als veel andere bijrollen (Ben Affleck als de steracteur Ned Alleyn, Tom Wilkinson als geldschieter). Ze zorgen ervoor dat het slapstick-achtige begin en wat mal gedoe met Will als vrouwelijke chaperonne van Viola snel vergeten zijn.
‘Dat zal ze doen bulderen’, zegt Philip Henslow als Shakespeare hem vertelt hoe hij het einde van zijn stuk voor zich ziet, met Romeo die gif inneemt en Julia die daarop zelfmoord pleegt met Romeo’s dolk. Zijn cynisme is niet terecht. Er mag dan geen hond in het stuk voorkomen, de première is een groot succes. Zelfs een stotterende acteur verandert in een spraakwaterval, en het publiek is dolenthousiast. Bij Shakespeare in Love was het – terecht – niet anders.
Shakespeare in Love van John Madden. Zondag 15 januari, 22.00 uur, RTL8.
