Scènes uit een huwelijk
Angelique en Liesbeth Raeven in L.A. Raeven - de verbeelding voorbij van Lisa Boerstra
In 2001 deed Lisa Boerstra (Delft, 1966) mee aan de Documentaire Workshop van het IDFA, waarin onder leiding van regisseur John Appel aan documentaireplannen werd gesleuteld. Boerstra had het plan een film te maken over een aantal jonge, veelbelovende kunstenaars: de fotografen Anuschka Blommers en Bethany De Forest en het kunstenaarsduo L.A. Raeven – destijds nog studenten op de Jan van Eyck Academie in Maastricht.
Boerstra greep naast de hoofdprijs, een realiseringsbijdrage van 125 duizend euro, en haar plan belandde op de plank. Ze studeerde vervolgens af aan de Filmacademie, regisseerde twee korte documentaires, en vond eind 2008 alsnog het benodigde geld om haar kunstdocumentaire te maken. In gewijzigde vorm: alleen L.A. Raeven vormt het onderwerp.
L.A. Raeven is de ‘artiestennaam’ van de graatmagere Limburgse kunstenaarstweeling Liesbeth en Angelique Raeven (Heerlen 1971), die het afgelopen decennium naam maakte in de internationale kunstwereld met controversiële, confronterende en ongemakkelijke performances en video- en multimedia-installaties, waarin ze op zéér persoonlijke manier commentaar geven op het vrouwelijke schoonheidsideaal en de consumptiemaatschappij.
In het breed meanderende L.A. Raeven – de verbeelding voorbij, opgenomen in de IDFA Competitie voor Nederlandse documentaires, volgt Boerstra de totstandkoming van twee nieuwe werken én filmt ze de tweeling in hun dagelijks leven. Dat kan ook moeilijk anders: werk en privé zijn vanaf hun entree in de kunstwereld even onlosmakelijk met elkaar verbonden als de zussen zelf.
De jaren vertraging blijken een blessing is disguise; niet alleen markeert de film nu het tienjarig bestaan van het kunstenaarsduo (in het Museum voor Moderne Kunst Arnhem is t/m zondag nog een overzichtstentoonstelling te zien; eerder deze week werd in SMBA het boek L.A. Raeven: Analyse/Research Paris gepresenteerd), Boerstra treft de zussen bovendien op een breekpunt. Liesbeth heeft een relatie en wil een kind. De twee-eenheid komt dientengevolge onder spanning te staan, tot leedwezen van Angelique, die er zelfs nachtmerries van heeft. Wat dan weer de basis vormde voor A Dream, waarin Angelique op krukken door een monumentaal pand loopt, achter de op haar paasbest geklede Liesbeth aan, die telkens nét om de hoek verdwijnt. ‘Liesbeth’, roept ze keer op keer, het klinkt steeds wanhopiger.
De schitterende super 8-filmpjes van hun vader – hij legde zelfs hun geboorte vast – vormen een intrigerende derde laag. Na beelden waarin de zussen over een besneeuwd bospad wandelen (Op de geluidsband klinkt een lange klaagzang: ‘Ik haat wandelen’ / ‘Het doet me aan vroeger denken’ / ‘Na-hat’), volgen grofkorrelige, vervreemdende home movies van de piepjonge zusjes in de Limburgse heuvels, in precies dezelfde kleren, een hoedje op, en allebei met een verrekijkertje om de nek.
L.A. Raeven – de verbeelding voorbij is niet alleen een intrigerende, soms ontnuchterende registratie van het werkproces (er zijn pijnlijke beelden waarin de zussen de Spaanse topkok Ferran Adrià proberen te interesseren voor hun volgende project) en de galeriewereld; het is voor alles een boeiende variatie op Scènes uit een huwelijk. Met twee zonderlinge, elkaar bij voortduring tegensprekende zusjes. Maar misschien maakt dat wel weer onderdeel uit van een volgende case…
L.A. Raeven – de verbeelding voorbij van Lisa Boerstra is nog op het IDFA te zien op zondag 28 november en draait vanaf 2 december in SMART Project Space op de Arie Biemondstraat 111 Amsterdam. De NTR zendt de documentaire in januari in verkorte vorm uit in Het uur van de wolf. De tentoonstelling Ideal Individuals in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem is nog te zien t/m zondag 28 november. Het boek L.A. Raeven: Analyse/Research Paris is verschenen bij Hatje Cantz Verlag. ISBN 978-3-7757-2706-8.
