Rijks giftige tongetje
Hij speelde vaker nare Duitsers en colloborateurs, in Schachnovelle bijvoorbeeld, in The Lucky Star, in A Time to Die, maar in Soldaat van Oranje is Rijk de Gooyer op zijn aller-allernaarst. In slechts een handvol scènes.
De eerste keer dat hij in beeld verschijnt, graait hij met twee handen in de witte bustehouder van de secretaresse van de Sturmbannführer, vol wellust, en weet de kijker direct wat voor vlees hij in de kuip heeft: Sicherheitsdienst-agent Breitner voelt zich als een vis in het water onder het nazi-Duitse bewind.
Breitner martelt met sardonisch genoegen. Met zijn blote vuisten (‘Heb je ook spieren… op je nieren!?’, zegt hij terwijl hij inbeukt op een verzetsman), met een klysma, én met zijn giftige tongetje.
Hij beweegt dat tongetje razendsnel, als een slang, en produceert daarbij een vilein lachje (‘lèhlèhlèh’). In zijn meest memorabele scène staat Breitner te posten voor het studentenhuis van Erik Lanshof (Rutger Hauer). Die krijgt visite van de Joodse Esther (Belinda Meuldijk); haar verzetsvriend Robbie wil hem spreken. ‘Kan niet’, zegt Erik beslist, ‘ik word in de gaten gehouden’, maar Esther verzint een list: voor het raam ontdoet ze zich van haar bh, opdat Breitner zal denken dat ze het bed induiken. Als hij haar blote borsten ziet, beweegt Breitner wellustig zijn tong tussen zijn lippen – ‘lèhlèhlèh’ – en gaat vervolgens in zijn auto zitten.
Toen De Gooyer na de première aan koningin Juliana werd voorgesteld, zou ze ontsteld hebben gezegd: ‘O nee, vreselijke man, gaat u weg!’ Prins Bernhard was enthousiaster. ‘Heel goed gedaan, meneer De Gooyer’, fluisterde de prins met een vilein glimlachje.
