jpekker

Recent Ouija van Ed Atkins: verstand op nul

Ed Atkins, Ribbons, 2014, courtesy the artist and Cabinet, London_original

Het met de computer gemaakte gezicht van de Britse kunstenaar Ed Atkins kijkt de bezoeker bij binnenkomst aan vanaf een enorm scherm. Hij praat indringend over syntaxen, metabolisme, water en olie, het gewicht van de klaagzang, Leonardo DiCaprio, de camera als pistool, het weekendweerbericht en de opwarming van de aarde.

Er is geen touw aan vast te knopen, maar de hyperrealistische computerbeelden en Atkins’ zachte, hypnotiserende stem maken dat je de volle 12 minuten en 50 seconde die Warm, Warm, Warm Spring Mouth duurt blijft kijken. En dan nog even – totdat je erachter komt dat herzien geen soelaas biedt. Leonardo DiCaprio en het weekendweerbericht, daar moet je het maar mee doen.

Recent Ouija heet Atkins’ tentoonstelling in het Stedelijk Museum, een verwijzing naar een zogenoemd ouijabord, een bord met letters en veelgebruikte woorden waarmee mediums en andere laaienlichters contact zeggen te leggen met het hiernamaals. Atkins wil de bezoeker echter niet in contact brengen met geesten en demonen, maar met de virtuele wereld. Die mag dan uit eentjes en nulletjes bestaan en ergens in de cloud rondzweven, toch biedt het digitale domein volgens Atkins ongekende mogelijkheden voor ons fysieke leven en zijn de consequenties ervan ongekend. Een eye-opener is het nauwelijks te noemen…

Ed Atkins, Ribbons, 2014, courtesy of the artist and Cabinet, London

Recent Ouija is Atkins’ eerste solotentoonstelling in Nederland; en het is na het bijzondere, over het hele jaar uitgesmeerde Tino Sehgal-retrospectief in het Stedelijk de tweede tentoonstelling die uit de koker komt van de nieuwe directeur Beatrix Ruf. “Voor mij is hij een van de belangrijkste kunstenaars van zijn generatie”, aldus Ruf, die de collectie van het museum direct verrijkte met drie recente werken van Atkins.

Van die aankopen is behalve Warm, Warm, Warm Spring Mouths (2013) ook Ribbons (2014) in de tentoonstelling opgenomen. Daarin is Atkins te zien als zijn alter-ego Dave, een van boven tot onder getatoeëerde skinhead met helblauwe ogen. Synchroon, op drie, in de enorme ruimte verspreide schermen. Zijn hoofd rust op de bar, omringd door een groot aantal lege bierglazen; tussen zijn getatoeëerde zit een opgerookte sigaret geklemd.

En net als zijn andere alter-ego’s murmelt de digitale Dave over de existentiële dingen des levens; over liefde, seks, dood en relaties. En hij zingt. Een flardje Who’s gonna drive you home tonight? van The Cars, een obsceen drinklied van Henry Purcell, een paar regels uit de Matthäus Passion van Bach. Tot slot loopt zijn hoofd leeg, razendsnel, als een lek geprikte ballon.

Still from Ribbons, 2014, by Ed Atkins

Zo vermengt Atkins in zijn computergegenereerde performances niet alleen de echte en de virtuele wereld, maar ook lage en hoge cultuur, leven en dood, het profane en het sacrale, het vleselijke en het geestelijke. En creëert hij ‘een wereld vol illusies, waarin het lichaam een digitale fantasie is, een avatar. Paradoxaal genoeg met het effect dat we ons onmiddellijk bewust worden van onze eigen vleselijkheid en ons leven in de fysieke wereld’, aldus het flyertje dat bij de expositie ligt.

Daar stopt de onsamenhangende, uiterst pretentieuze woordenbrij niet. Naast en half verscholen achter de metersgrote beeldschermen, monitoren en lichtbakken zijn witte bordjes aan de witte muren bevestigd met vage quotes, zoals: ‘For you, the whole idea of numbers is as much a delusion as a source of exhilaration, if it becomes a distraction from experiencing the singularity of your desire. One plus one equals etc’.

Wie na een rondgang langs de majestueuze knipsels van Matisse ook nog in de enorme benedenzaal in de nieuwbouw wenst af te dalen, kan zijn verstand maar het beste op nul zetten en zich focussen op de techniek en de esthetiek. Van Even Pricks, bijvoorbeeld, waarin een digitale onderarm wordt uitgewrongen als een duizenddingendoekje. Of van Counting, waarin twee afgehakte hoofden van Atkins van een oneindige trap af blijven buitelen. Ook dat is vast heel existentieel.

Recent Ouija van Ed Atkins. T/m 31/5 in het Stedelijk Museum. Bij de tentoonstelling is een kunstenaarsboek op groot formaat verschenen, samengesteld en vormgegeven door Atkins zelf. Op 25 en 26 april vindt het symposium Ed Atkins: performance/capture plaats. Tijdens dit evenement zullen door Atkins geselecteerde kunstenaars, interviews, poëzie, karaoke en films reflecteren op zijn werk.