jpekker

Product- en interieurontwerper Marcel Wanders in het Stedelijk: “Het is mijn opdracht om te dromen”

MW_portrait_Stedelijk_frame_1_original

Onder de noemer Marcel Wanders: pinned up brengt het Stedelijk Museum vanaf 1 februari “het grootste overzicht ooit van een van Nederlands’ meest toonaangevende ontwerpers”. De tentoonstelling bestaat uit ruim 400 objecten, waaronder Wanders’ iconische Knotted Chair, zijn Egg Vase en de Skygarden lamp. Daarnaast zijn er foto’s te zien van interieurs, zijn er ontwerptekeningen, prototypes, experimentele werken in kleine oplagen, sculpturale objecten en ‘virtuele interieurs’ en er is een lounge waarin Wanders’ rol als art director van het meubelmerk Moooi wordt belicht.

“Het kan niet anders of dit komt voorbij in die twaalf seconden voordat ik de pijp uit ga”, aldus product- en interieurontwerper Marcel Wanders (Boxtel, 1963), een kleine week voor de opening in de lobby van het Andaz Amsterdam, het vijfsterren hotel aan de Prinsengracht waarvan hij mede-eigenaar is en dat hij van boven tot beneden ontwierp en inrichtte. “Voor mij is het Stedelijk het hoogste culturele podium van het land. Dat ik daarop mag staan, is een waanzinnige eer.”

Andaz_Lounge_600x399

Wie nieuwsgierig is naar Marcel Wanders kan zo het Andaz hotel binnenlopen, gratis en voor niets. En in het Westerhuis in de Westerstraat heeft u de Moooi Gallery, een galerie annex winkel waar je je kunt vergapen aan designmeubels, accessoires, kunst en sfeerverlichting. Wat voegt de expositie in het Stedelijk daar nog aan toen?
“Toen ik acht, negen jaar geleden door conservator industriële vormgeving Ingeborg de Roode werd gevraagd voor een tentoonstelling, waren het hotel en de Moooi Gallery er nog niet eens. Maar toen ging het museum dicht. Lang dicht. Los daarvan: het hotel is een momentopname, in het Stedelijk is alles te zien wat ik door de jaren heen heb gemaakt. Ik moet nog gaan tellen, maar ik schat dat ongeveer 20 procent van al mijn werk te zien is in het Stedelijk. Dat zijn de beste dingen die ik heb gemaakt; de succesverhalen, maar ik vind zelf dat meer dan de helft daarvan is mislukt.”

Pardon?!
“Meer dan de helft is niet geworden wat het had moeten worden. Nee, dat is niet erg. Het is inherent aan het vak. Het is mijn opdracht om te dromen, niet om te bewijzen dat het ook daadwerkelijk kan.”

One_minute_Delft_Blue_Vase_01_original

Hoe is de selectie tot stand gekomen? Mocht u zich overal mee bemoeien?
“Ik ben natuurlijk niet de een of andere dooie gast, maar een levende kunstenaar. Dat was wel eens onhandig. Voor het Stedelijk, maar ook voor mezelf. Het moest even tot me doordringen dat het heel anders wordt als ik zelf, in mijn eentje een tentoonstelling zou maken. En als zij het alleen zouden doen, zou het ook weer anders worden. Toen ik dat begreep, ging het goed; we hebben een goede manier gevonden om samen te werken. Waar gehakt wordt, vallen spaanders, maar we kunnen nog goed door één deur.”

Een serveerster komt de bestelling opnemen, in het Engels. Wanders bestelt een cappuccino, ook in het Engels. “Ik denk dat ze wel weet wie ik ben”, antwoordt Wanders – grijze, achterover gekamde haren, zwart pak met daaronder een wit, wijd open overhemd en groen met oranje Nikes – op de vraag of niet iedereen hem hier kent. “Maar er zijn hier mensen met wie ik iets closer ben. Zij werkt hier nog niet zo lang, geloof ik. En ik kom hier ook weer niet iedere dag. De eerste maanden na de opening wel; toen zat ik hier twee, drie keer per week. Ik wilde het iedereen laten zien. Nu normaliseert het een beetje. Ik kom hier soms met klanten, soms met vrienden. Maar ik ga ook graag naar andere plekken in de stad; naar plekken met een andere energie. Dit hotel is heel sophisticated, ik vind het ook wel eens leuk om wat wildere dingen mee te maken.”

moooi_VIP_Chair_3_original

Bij de opening van het Andaz hotel hebt u een half miljoen euro aan het Stedelijk geschonken; een kwaaddenker zou kunnen denken dat een tentoonstelling te koop is.
Wanders slaakt een zucht. “Dit vind ik wel beetje wrang: probeer je iets leuks te doen en op de bres te staan voor cultuur, krijg je dit. Kijk, wij hadden hele goed redenen om het Stedelijk te sponsoren. Het was bovendien niet alleen mijn beslissing, het bedrag komt mede van mijn zakenpartner Paul Geertman van Aedas Real Estate en het Hyatt, een hotelketen die een diepe connectie heeft met kunst en cultuur. Toen ik dit hotel aan het maken was, was een van de vragen wat we met de kunst moesten. Je kunt wel een Picasso-tje ophangen, maar als iemand ’m in zijn tas stopt ben je hem kwijt. En een printje wilde ik niet, ik wil origineel werk hebben. Zo kwamen we uit bij videokunst.”

Wanders wijst op het grote scherm in de entree van het hotel, waarop een video speelt van de Japanner Meiro Koizumi. “Videokunst is een kunstvorm waar ik erg door ben geboeid. Maar ik heb er nooit tijd voor als ik in een museum ben. Hotels, daarentegen, zijn plekken waar ik wel eens tijd over heb. Het is dus superslim. In het Andaz hangen originele videowerken van grote namen als Ryan Gander, Pipilotti Rist, Marc Bijl, Yael Bartana en Erwin Olaf in de gangen, en je kunt ze ook op je hotelkamer bekijken.

“Maar om op je vraag terug te komen; bij de opening van het hotel wilden we een connectie maken met de stad op het gebied van de kunst. En zo kwamen we uit bij het Stedelijk, omdat het nu eenmaal een fantastisch instituut is en omdat zij een belangrijke collectie videokunst hebben. We hebben ook een fonds gecreëerd dat jaarlijks videokunst aankoopt tijdens Art Rotterdam. En tijdens mijn expositie in het Stedelijk draait hier werk uit de collectie van het Stedelijk. Uitgezocht door curator Bart Rutten; ter gelegenheid van het feit dat ik daar zit, zitten zij hier.”

d414940c2175ab0708556464709657ca

Is het maken van een hotel anders dan het maken van een lamp? Is het een toegepaste kunst en het ander kunst?
“Voor mij is de terminologie onbelangrijk, het gaat erom dat ik weet wat ik aan het doen ben. Als ik een ontwerp maak voor Baccarat, dan word er iets anders van me gevraagd dan als ik werk voor Marks & Spencer. En als ik een hotel maak in Miami zal het er anders uitzien dan een hotel in Amsterdam. Waar ‘m dat in zit? In de atmosfeer, in het soort mensen dat er gaat komen, in het verhaal van de stad, in het weer, noem maar op. Er zijn ook kunstenaars die gewoon maken wat ze maken. Maar ik vind het belangrijk om een connectie te maken met de plek of met de inhoud, om een project samen te doen. Ik luister graag naar mijn opdrachtgever. Omdat die me iets kan leren. Omdat ik respect voor hem heb – anders ga ik niet eens hem aan de slag. Samen kunnen we iets doen wat ik alleen niet kan.”

U hebt ook ontwerpen gemaakt voor Holland Electro; hoe ging dat in zijn werk?
“Ik denk dat iedere ontwerper de wens heeft om er voor iedereen te zijn – ik wel in ieder geval. Niet iedereen hoeft het mooi te vinden, maar er is niemand die ik wil uitsluiten van mijn werk; het is niet alleen voor designkenners of de hele rijken, zoals mensen wel denken, maar ook voor de man in de straat. Daarom doe ik projecten voor Marks & Spencer of Holland Electro. Terwijl het veel moeilijker is, en je moeilijke vragen krijgt van collega’s en journalisten zoals jij. En toch wil ik het. Het was trouwens best een bijzonder project: een tv-tje ingebouwd in een microwave, waarop je de bovenkant van je schnitzel kunt zien. Maar je kunt er ook Jamie Oliver op bekijken en de kids kunnen in de keuken naar Mickey Mouse kijken terwijl jij bezig bent. Helaas is het hele project best wel mislukt; de kwaliteit in de winkel was niet oké. Ook op dit niveau moet het goed zijn; het apparaat moet het wél blijven doen.”

Lamp which can be switched on and off by blowing

Is duurzaamheid belangrijk als u ontwerpt?
“Zeker. Maar ik kijk op een iets andere manier naar duurzaamheid dan veel andere ontwerpers. Jaren geleden al zag ik dat veel mensen dingen weggooien, niet omdat iets kapot is, maar omdat ze er simpelweg klaar mee zijn. Het modernisme heeft een mentaliteit gecreëerd waarbij alleen morgen belangrijk is, en gisteren niet meer. Er is niets wat sneller oud wordt dan het nieuwe. Dat vind ik volstrekt onacceptabel; ik vind dat ontwerpers geen dingen mogen maken die alleen maar nieuw zijn. We moeten dingen maken die oud én nieuw zijn, vertrouwd én vernieuwend. Dingen die je nooit meer weg wilt doen als je ze hebt gekocht. En als je ze al weg doet, dan geef je ze aan een ander. Ik hoop dat mensen die spullen van mij kopen daar echt van houden. Voor altijd. Dat is mijn manier om naar duurzaamheid te kijken.”

Knotted_Chair_gallery

Hebt u enig idee hoeveel mensen een Marcel Wanders in huis hebben?
“Nee, al sla je me dood. De productie van The Knotted Chair heb ik nu stop gezet op duizend stuks. Meer maak ik er niet. We noemen het dan wel industrieel ontwerpen, maar het meeste is handwerk. Zo’n tafeltje daar: als er tweehonderd van zijn is het veel. Het gros van het soort spullen waar we het nu over hebben, komt uit China. Niet omdat daar van die goeie machines staan, maar omdat daar heel veel vaardige handjes zijn. Het hele industriële idee is een illusie. Daar kun je van alles van vinden, maar het is ook gewoon heel mooi dat er met mensenhanden prachtige dingen kunnen worden gemaakt.”

U staat op de tentoonstellingsposter die in de hele stad hangt, opgeprikt als een vlinder. Waarom?
“Ik denk niet dat veel mensen heel erg warm worden van een foto van een stoel of een lamp. Mensen willen naar mensen kijken. En ik ben het die alles samenbrengt. Daarbij komt, dat toen ik door dit hele proces ging, ik echt het gevoel had dat ik als een insect ben ontleed. Vleugels eraf, poten eraf, eens kijken wat er over blijft; zo voelde het.”

Marcel Wanders: pinned up. Van 1/2 t/m 15/6 in het Stedelijk Museum.