Paolo Sorrentino over La grande bellezza: “Ik probeer altijd mensen aan het lachen te maken”
“Of mijn film moet worden gezien als maatschappijkritiek? Regisseur Paolo Sorrentino spreidt theatraal zijn armen en kijkt vertwijfeld richting de vraagsteller. De Spaanse journaliste wacht zijn antwoord niet af, en zegt dan maar dat zij ook vreselijk heeft moeten lachen om La grande bellezza. Dat doet Sorrentino zichtbaar goed. “Dankjewel”, zegt hij. “Molte, molte grazie! Ik probeer altijd mensen aan het lachen te maken. Dit is mijn zesde speelfilm, maar het is me geloof ik nog niet eerder gelukt.”
Sorrentino, die furore maakte met films als Le conseguenze dell’amore (2004), Il Divo (2008) en This must be the place (2011) presenteerde op het afgelopen filmfestival van Cannes La grande bellezza, waarin de oude, cynische, maar onweerstaanbare journalist annex romancier Jep Gambardella zich door het mondaine, onwerkelijk mooie Rome beweegt. De film werd alom getipt voor de Gouden Palm, maar greep uiteindelijk naast alle prijzen.
Tijdens het groepsgesprek met een aantal journalisten van over de hele wereld, lijken alle lofuitingen nauwelijks effect te hebben op Sorrentino’s gemoed; hij is vermoeid en korzelig. Zijn antwoorden zijn afgemeten; aan duidingen heeft de Italiaan – blauw pak, zijn hippe zonnebril heeft hij in de boord van zijn witte overhemd gestoken – sowieso een broertje dood. “Ik zie het zo: ik maak films, het publiek mag er vervolgens het zijne van denken. Een politiek standpunt? Commentaar op Berlusconi? Geen commentaar…”
De omschrijving ‘ode aan Fellini’s La dolce vita’ kan Sorrentino – blauw pak, zijn hippe zonnebril heeft hij in de boord van zijn witte overhemd gestoken – ook al niet bekoren. “Het is eerder een hommage aan Céline. Maar feitelijk is mijn film een hommage aan niets of niemand in het bijzonder. Ik heb gewoon de film gemaakt die ik wilde maken. Over Rome, een bepaald milieu en een bepaald soort mensen. Natuurlijk was ik me ervan bewust dat ik onderwerpen aansnijd die Fellini vijftig jaar geleden ook aansneed in La dolce vita. Ik ben opgegroeid met die film. Hetzelfde geldt voor 8 ½. Beide films, hoe verschillend ook, hebben mijn kijk op de wereld enorm beïnvloed. Maar ik heb ze niet nog eens specifiek bekeken voor La grande bellezza. Meesterwerken moet je niet proberen te imiteren, dat zou heel onverstandig zijn.”
Zelf komt Sorrentino uit Napels, hij woont nog niet eens zo lang in Rome, maar hij heeft de stad voor altijd in zijn hart gesloten. “Ik bezie de stad iedere dag opnieuw met de betoverde blik van een toerist, en ik prijs me gelukkig dat ik geen retourticket in mijn zak heb. Als je een film maakt, moet je naar schoonheid zoeken, altijd en overal. Dat was eenvoudig in Rome; de stad is een architectonisch wonder. Het was veel moeilijker om schoonheid in de bevolking te vinden, maar in het vulgaire zit natuurlijk ook vorm van schoonheid.”
De opnamen in Rome waren tijdrovend, Sorrentino was maanden op zoek naar de juiste locaties en er is veel bureaucratie in de stad; er gelden veel onduidelijke regeltjes. Dat hij veel scènes in clubs en op de dansvloer situeerde was geen toeval, maar er moet ook weer niet te veel achter worden gezocht. “Iedereen vraagt me of mijn protagonisten dansen op de vulkaan. Dat is ook wel zo, maar ik hou er ook gewoon van om mensen te zien dansen. En om mensen naar dansende mensen te zien kijken. Je hebt soepele dansers, pathetische dansers, zwetende dansers. Het zegt veel hoe een mens danst.”
De muziek in La grande bellezza, van Italiaanse popliedjes en hippe techno tot Bizet, Arvo Pärt, Henryk Górecki, zijn een vertaling van hoe hij Rome ziet, aldus Sorrentino. “De stad is tegelijkertijd heilig én werelds. Die enorme tegenstelling heb ik willen laten doorklinken op de soundtrack, door pop af te wisselen met koorzang en dance. De soundtrack reflecteert trouwens ook mijn persoonlijke smaak.”
Dat hij niet eenkennig is, bewijst Sorrentino’s filmografie. “Het gaat mij om het verhaal. Het verhaal van This must be the place voerde me naar de Verenigde Staten. Dat was een enorme kans, maar ik had nooit de intentie om Italië voorgoed achter me te laten. La grande bellezza had ik nergens anders dan in Rome kunnen maken. Makkelijk was dat niet, de infrastructuur is er de laatste jaren niet beter op geworden en van de politiek hebben we niet heel veel te verwachten. Die kijken naar filmmakers als naar een jengelend kind. Maar we hebben natuurlijk ook een eigen verantwoordelijkheid. Italië is een land van gemiste kansen, van vele gemiste kansen. Filmmakers, net als andere kunstenaars, moeten daarom goed nadenken wat ze hun publiek voorschotelen. Wij hebben een enorme verantwoordelijkheid. Dáár gaat La grande bellezza ook over.”
Dit artikel is eerder verschenen op de filmpagina’s van Het Parool.
