jpekker

Orson Welles en Don Quixote tóch in Cannes

“Ik moet jullie allemaal de groeten doen van Beatrice Welles, ze was er vanavond graag bij geweest”, zei de Schotse filmmaker, schrijver en onderzoeker Mark Cousins, bekend van zijn vijftien uur durende reis door de filmgeschiedenis The Story of Film: An Odyssey, voor aanvang van de wereldpremière van The Eyes of Orson Welles, de openingsfilm van het onderdeel Cannes Classics.

Beatrice Welles is de dochter van filmpionier Orson Welles (1915-1985). In de aanloop naar het festival mengde zij zich in de steeds hoger oplopende vete tussen Cannes en Netflix. De streamingdienst weigerde zijn films af te staan als die niet konden meedingen naar de Gouden Palm. Het festival stelde als voorwaarde dat de Netflix-films eerst in de Franse bioscopen te zien zouden zijn.

Een van de films waar ook om werd gesteggeld, was The Other Side of the Wind, de film waar Welles mee bezig was toen hij in 1985 stierf. Netflix heeft ervoor gezorgd dat de film alsnog kon worden afgemaakt.

In een brandbrief vroeg Beatrice Welles Netflix-directeur Ted Sarandos The Other Side of the Wind toch beschikbaar te stellen. “Ik moet hier namens mijn vader op aandringen”, aldus Beatrice Welles. “Grote productiebedrijven hebben hem zijn hele leven dwarsgezeten. Ik zou het vreselijk vinden als Netflix zich nu bij dat rijtje zou scharen.”

Welles benadrukte dat het festival en haar vader een lange geschiedenis hebben: zijn Othello werd er in 1952 bekroond als beste film, in 1959 won Welles de prijs voor de beste acteur voor zijn rol in Compulsion. “Heroverweeg jullie besluit alsjeblieft”, smeekte Beatrice Welles. “Laat mijn vaders werk de brug vormen over de kloof tussen Netflix en Cannes.”

Het mocht niet baten. Dus draaide er in Cannes alleen een film óver Welles, in hetzelfde klassiekersprogramma waarin zondag ook George Sluizers’ João en het mes uit 1952 wordt vertoond.

The Eyes of Orson Welles is een gedurfd, persoonlijk en associatief documentaire-essay, waarin de eloquente Cousins, die Welles’ handtekening op zijn rechterarm getatoeëerd heeft staan, een groot aantal onbekende tekeningen en schilderijen van Welles verbindt met zijn meesterwerken – van Citizen Kane en The Trial tot F for Fake en Don Quixote, de film waaraan hij in 1955 begon, maar die hij ook nooit heeft voltooid.

De film is gemaakt als liefdesbrief. Cousins vertelt Welles wat er allemaal is gebeurd sinds zijn dood (‘In het Witte huis zit een vent die denkt dat hij Charles Foster Kane is’), maakt de reizen die hij maakte en verhaalt over zijn grote liefdes. Hij interpreteert zijn films en probeert door Welles’ ogen naar de wereld te kijken; hij bevraagt hem en daagt hem uit. En hij laat Welles tot slot ook nog antwoorden.

Net als Orson Welles leek ook Terry Gilliam zijn tanden stuk te bijten op Don Quixote. Gilliam begon in 2000 met zijn Cervantes-verfilming, maar de productie werd geteisterd door tal van plagen, van een te krap budget, locaties in de buurt van een NAVO-oefenterrein en noodweer tot een hoofdrolspeler – Jean Rochefort – die na vijf dagen te paard geen stap meer kon zetten).

In 2008 waagde Gilliam een tweede poging, met Robert Duvall als Don Quichot en Johnny Depp als zijn schildknaap. Depp haakte echter snel weer af; hij prefereerde het vierde deel van Pirates of the Carribean en The Lone Ranger. Ewan McGregor leek Depp te gaan vervangen, maar kort voor de opnames zouden beginnen was het geld op.
Vier jaar geleden probeerde Gilliam het opnieuw. John Hurt zou de hoofdrol spelen, maar hij kreeg pancreaskanker en moest doodziek bedanken. Nu is de film er alsnog, met Jonathan Pryce als Don Quichot en Adam Driver als een 21e-eeuwse reclameman die wordt aangezien voor Sancho Panza.

Even leek het erop dat The Man Who Killed Don Quixote opnieuw in zwaar wéér zou terechtkomen. Nadat directeur Thierry Frémaux had bekendgemaakt dat Gilliams levenswerk het festival op 19 mei zou afsluiten, spande de Portugese producent Paulo Branco een rechtszaak aan tegen Cannes om vertoning te voorkomen. Branco claimt dat hij de rechten op de film heeft en dat alleen hij kan beslissen waar en wanneer de film wordt vertoond.

De rechter in Parijs besliste anders, tot opluchting Frémaux én Gilliam, die eerder deze week met een beroerte in het ziekenhuis was opgenomen.

“After days of rest and prayers to the gods I am restored and well again”, twittered Gilliam. “So is The Man Who Killed Don Quixote! We are legally victorious! We will go to the ball.”