jpekker

Ook de toekomst van de filmbladen is digitaal

“Leuk dat er telkens weer filmgekken zijn die het proberen, maar het klinkt op voorhand als moeilijk”, oordeelt Wally Cartigny, de laatste hoofdredacteur van het inmiddels ter ziele filmblad Skrien. “Ik zeg niet dat het niet kan, maar ik denk dat het heel moeilijk is. Eigenlijk wijzen alle tekenen erop dat het niet kan – en zeker niet op dit moment”, denkt Jan Doense, zakelijk leider van de Filmkrant. “Het is een businessmodel waaraan ik mijn vingers niet zou durven branden, maar het is wel een initiatief dat ik bewonder”, aldus Olivier Wegloop, creative director van Preview.

Sinds donderdag is in de App Store Filmtab te koop, het eerste digitale Nederlandse filmblad. Initiatiefnemer Filmjournalist Ruben van Eijl kan wel lachen om de sceptische reacties. “Ik word gedreven door mijn passie voor film. Een marktonderzoek heb ik niet gedaan, nee, dan was ik in één klap mijn hele budget kwijt geweest. Maar ik heb wel een eigen onderzoekje gedaan; en daaruit is me duidelijk geworden dat de belangstelling voor film, en met name de Nederlandse film enorm groeit.”

‘Who needs paper’, luidt de ludieke sneer op de voorpagina van Filmtab. Het magazine wordt niet gedrukt en Van Eijl hoeft ook geen kosten te maken om Filmtab in de boekhandels en op de schrappen van de supermarkt te krijgen. “Ik ben naar een grote tablet conventie geweest in Hilversum. Aan het einde van het jaar zijn er één miljoen tablets in Nederland, waarvan 800 duizend iPads. Als je de Vlaamse markt meetelt zijn er zelfs 1,2 miljoen iPads in het bezit van mensen met een bovengemiddelde interesse in visuele media. Ik vraag me af of de sceptici die cijfers kennen. De iPad is het snelst groeiende elektronicaproduct op aarde; de markt groeit sneller dan de dvd-spelermarkt in zijn hoogtijdagen. Volgens schattingen is er over twee jaar in ieder huishouden een tablet. Als ik nu eens een half procent bereik van die markt, word ik heel blij.”

Op de cover van eerste nummer staat Zoe Saldana, de coole huurmoordenaar uit Colombiana. “Als ik voor de commercie had gekozen, had ik Justin Timberlake voorop gezet. Maar met zo’n eerste nummer wil je natuurlijk meteen laten zien waar je voor staat. Dat je net wat eigenzinniger bent.” In het magazine staan interviews met regisseur José Padilha, de actrices Sylvia Hoeks en Halina Reijn, en een verslag van de set van Nova Zembla.

Er zijn recensies (2 sterren voor Code Blue: “klinisch en afstandelijk”, aldus Filmtab), er is een achtergrondartikel over donkere acteurs, en Alex van Warmerdam blikt terug op zijn speelfilmdebuut Abel. Fotograaf Theo Kingma levert bijdragen vanuit Los Angeles, Robbert Blokland en Jakhals Matthijs Kleyn zijn de columnisten. Naast film is er tevens plek ingeruimd voor games en televisie. “Het nieuws heb ik geskipt”, aldus Van Eijl. “Dat heeft geen enkele zin. Als je een uur te laat bent op twitter, loop je al hopeloos achter.”

De belangrijkste attractie van Filmtab zijn de bewegende beelden, meent Van Eijl. Er zijn trailers, natuurlijk, en er is een filmpje met bloopers van Gooische vrouwen; elke maand zit er een gratis korte film bij het blad (dit nummer de animatiefilm Overlast van Han Hoogerbrugge) en in de interviews zijn gefilmde fragmenten verwerkt. “Wij kunnen de emotionele momenten laten zien. Je kunt zien hoe mensen reageren. Dat werkt heel anders dan als je opschrijft hoe iemand kijkt of reageert. Je kunt iemand zelf in de ogen kijken. Volgende maand hebben we interviews met Peter Jackson en Steven Spielberg!”

 

Van Eijls enthousiasme is een zeldzaamheid; een verhaal over Nederlandse filmbladen is doorgaans een verhaal over te kleine abonneebestanden, onderbetaalde redacteuren en (dreigende) faillissementen. De concurrentie van (gratis) internet is moordend, ook veel omroepbladen en glossy’s doen veel aan film. En de Nederlander is nu eenmaal allesbehalve cinefiel.

Het gevolg is dat filmbladen doorgaans maar een kort leven hebben. Skoop (van 1964) moest in 1993 het veld ruimen; Skrien, in 1968 opgericht door studenten van de Filmacademie naar voorbeeld van het Franstalige Cahiers du cinema, verdween in 2009 na een negatief subsidieadvies van de Raad voor Cultuur. Rond de eeuwwisseling verschenen een paar maanden de filmmaandbladen Movie en Movies naast elkaar. Begin 2009 ging het glossy filmmagazine FilmValley failliet – de medewerkers kregen het bericht per mail.

Niet veel later viel ook het doek voor Cut!, met veel bombarie in de markt gezet als ‘hét magazine van de Nederlandse film’. De teller bleef staan bij slechts drie nummers, ondanks vermogende aandeelhouders als RTL en Dutch Filmworks. En eind 2010 hield Skrien opnieuw op te bestaan. Het blad maakte begin 2010 een doorstart zonder subsidie, wat ondanks een ‘scherpere focus’ geen succes werd. Op de site staat nu te lezen dat het blad investeerders zoekt.

Hoofdredacteur Wally Cartigny: “De Nederlandse markt is klein, er zijn maar weinig adverteerders, en het aantal abonnees is beperkt. Daarbij komt dat er op filmgebied zo ontzettend veel op het internet is te vinden, niet allen tekst maar ook bewegende beelden. De meerwaarde van een blad moet dus wel heel erg groot zijn.”

Wat rest zijn twee gratis bladen, de Filmkrant en Preview, en het niche-filmblad Schokkend Nieuws. Met de Filmkrant (sinds 1981; het blad wordt gratis verspreid in de filmhuizen en de Pathétheaters in een oplage van 32 duizend) gaat het goed, aldus zakelijk leider Jan Doense. Dit ondanks het feit dat begin dit jaar duidelijk werd dat de structurele subsidie van het ministerie van OCW – 50 duizend euro per jaar – per 1 januari 2012 wordt stopgezet. “Met meer donateurs, meer advertenties, een grotere afzet en een nauwe samenwerking met de filmbranche zouden we het gemis aan subsidie kunnen opvangen en ook onze medewerkers iets meer kunnen betalen. We vinden het intussen leuk om te kijken of we het ook zonder overheidssteun kunnen en hopen binnen drie jaar financieel op eigen benen te kunnen staan. Wat dat betreft moet ik Halbe Zijlstra toch een beetje gelijk geven. Er heerst weer een opgewonden sfeertje bij de Filmkrant.”

Preview (‘Voer voor filmfans’) werd dit jaar overgenomen door Boomerang, de uitgeverij van Freecards en de stadsbladen 010 t/m 070. De oude redactie kan inrukken, oud-Playboy-redacteur Mick Boskamp werd aangesteld als hoofdredacteur en na drie nummers weer bedankt voor zijn diensten, en nu wordt het blad gemaakt door een compleet nieuw team.

Het blad loopt nu mee in het distributiesysteem van Boomerang, wat betekent dat het niet alleen in de bioscopen ligt, maar ook in een oplage van 75.000 exemplaren op duizend ‘Boomerang-locaties’. “Dat hebben de andere partijen niet”, weet creative director Olivier Wegloop. “En dat scheelt enorm in de kosten.” Preview werd altijd gratis aan de bioscopen geleverd, nu moeten ze ervoor betalen. “Dat blijkt geen probleem”, aldus Wegloop. “Preview is een magazine met statuur; de mensen willen dat het blijft bestaan en snappen dat alleen de zon voor niets opgaat.”

Schokkend Nieuws (opgericht in 1992), waarvoor Van Eijl sinds jaar en dag schrijft, is hét Nederlandstalige filmmagazine op het gebied van horror, sciencefiction, fantasy en cult. Afgelopen zomer werd de vormgeving van het glossy magazine gemoderniseerd, Martin Koolhoven werd aangetrokken als columnist, en het blad verschijnt sindsdien tweemaandelijks. ‘We hopen de filmliefhebbers daarmee nog beter en sneller te kunnen berichten over het actuele aanbod in de bioscoop,‘ aldus hoofdredacteur Barend de Voogd (die ook voor de Filmkrant schrijft).

Volgens De Voogd (“Ik heb een testversie gezien van Filmtab en dat zag er fantastisch uit. Ik hoop dat het aanslaat”) redt Schokkend Nieuws het omdat de kosten laag zijn. “Het is onbetaald liefdewerk van een groep enthousiaste filmjournalisten en -verzamelaars.”

Daarnaast blijkt het feit dat het blad in een niche opereert een voordeel bij de advertentieacquisitie. “Onze abonnees zijn hondstrouw en distributeurs die met een horror, sciencefiction, cult of anime willen adverteren, weten dat ze bij ons hun doelgroep meteen bereiken.”

De losse verkoop in Nederland blijft volgens De Voogd wel een probleem. “In België heb je nog veel kleine, eigenwijze kioskjes, maar hier is het bijna allemaal Ako en Bruna. En die maken weinig ruimte voor kleine bladen. Dat is dus een reden waarom losse nummers nu ook vanaf te downloaden zijn. Ruben heeft groot gelijk. Digitale bladendistributie biedt een zekere hoop: juist voor een diverser (film)bladenaanbod.”

Wally Cartigny is minder positief: “Begrijp me goed, ik vind het geweldig dat er telkens weer uitgevers zijn die denken: misschien lukt het met dit concept wel. Maar de spoeling is hier gewoon heel dun. Ook zonder drukkosten en distributie slaat de balans al snel naar de verkeerde kant door. Een magazine voor de iPad maak je ook niet voor niets. En dan nog: je hebt een enorm marketingbudget nodig; als niemand er van weet, bereik je niks. En als je geen cijfers hebt, laten de adverteerders het ook snel afweten.”

“Natuurlijk gaat het uiteindelijk om de cijfers”, weet ook Van Eijl. “Maar vooralsnog krijg ik een hoop gedaan op basis van goodwill. We krijgen alle interviews die we willen, en bijna iedereen werkt gratis en voor niets mee. Het is een mooi, enthousiast team, en er bellen steeds weer mensen of ze ook mee mogen doen. En de adverteerders? In het eerste nummer staan er nog niet zo veel. Ik hoop dat het er meer worden als de verkoop goed gaat. Ik wil er minstens 5000 verkopen, maar om interessant te worden voor adverteerders moeten het er eigenlijk nog veel meer zijn.”

Filmtab is verkrijgbaar in de App Store. 3,99 euro per nummer.