Ode aan een Amsterdammer
Van Marlene Dumas hangen er iconische inkttekeningen van een heel jonge en een wat oudere Cruijff. Robin de Puy fotografeerde presentator Sophie Hilbrand, Ed van der Elsken filmmaker en fotograaf Johan van der Keuken. Sander Troelstra fotografeerde fotograaf Cor Jaring, Céline van Balen maakte een prachtig close portret van kunstenaar Wouter van Riessen.
In de Kamer van Tromp in Het Scheepvaartmuseum hangen portretten van tal van bekende Amsterdamse kunstenaars en fotografen – foto’s vooral, maar ook schilderijen en een enkele tekening. Ze zijn geselecteerd door uitgever en verzamelaar Willem van Zoetendaal en fotograaf Koos Breukel voor de Dutch National Portrait Gallery (DNPG).
De DNPG werd in 2013 opgericht door een aantal Nederlandse portretkunstenaars, curatoren en kunsthistorici, naar voorbeeld van de vermaarde National Portrait Gallery in Londen. Het was de bedoeling dat de DNPG een Nationaal Portret Museum zou gaan beheren in het monumentale pand van de Valeriuskliniek in Amsterdam-Zuid, maar na één tentoonstelling met portretten van mensen die er werkten en woonden, werden daar toch dure appartementen gemaakt. En ging de DNPG een zwervend bestaan door de stad leiden.
Volgens de tekst bij de entree van Ode aan een Amsterdammer geven de portretten een beeld van het veelzijdige karakter van de stad, van zijn bewoners en zijn kunstenaars. Dat is slechts ten dele waar; wie de zestig portretten in het Scheepvaartmuseum ziet, moet welhaast denken dat alle Amsterdammers blank zijn – het aantal geportretteerden met een kleurtje is op de vingers van een hand te tellen [ik kreeg mail van de organisatie, dat ik niet goed heb geteld: ‘1 Chinees, 2 Surinamers, 1 Afrikaan, een Turkse familie van 4 personen, 1 Marokkaan, 1 halve Turks/half Nederlands meisje. En dan laat ik de andere ‘mixed race mensen’ (want dat zijn we immers allemaal) en de 6 portretten van joodse mensen nog buiten beschouwing’]
En toch is het een prachtige, bonte tentoonstelling, vol dwarsverbanden, familiebanden en beeldrijm. Het geweldige schilderij dat Emo Verkerk in 2009 van Remco Campert maakte, met een enorme vaas bloemen naast zijn rechterschouder, rijmt fraai met het schilderijtje van een ‘office hero’ half verscholen achter sanseveria’s, van Astrid Oudheusden.
Er hangen prachtige foto’s van oud-burgemeester Schelto Patijn, gemaakt in de beroemde To Sang Fotostudio in de Albert Cuypstraat. De huidige burgemeester Eberhard van der Laan is door Koos Breukel geportretteerd zoals je hem zelden ziet, samen met zijn zoon Edze. Mooi en ontroerend is ook het portret – uit Breukels privécollectie – dat Willem Diepraam in 1975 maakte van de jonge, donkerharige Peggy, met gesloten ogen, de handen op de heupen.
Zo zijn er meer schitterende foto’s van ‘gewone’ Amsterdammers. Anthon Beeke fotografeerde in 1970 tientallen naakte Rietveldstudentes voor zijn blotemeisjesalfabet, Jitske Schols portretteerde haar dochter Ayla, Rineke Dijkstra maakte een schilderachtig portret van een puber in het Vondelpark. Allemaal prachtige Amsterdammers.
Cor Jaring maakte in 1958 een indringend portret van een roester van de dokploeg bij de Amsterdamse Droogdok Maatschappij. Zea van der Elsken fotografeerde onlangs een rokende Amsterdammer op de Nieuwmarkt; zij is de kleindochter van Ed van der Elsken.
