jpekker

Nadrukkelijk onnadrukkelijk

‘Wat heb je gedaan dan?!’, zegt een schonkige man boos tegen een jochie dat danig staat te proesten. ‘Hij heeft snoep in zijn strot’, legt een vrouw uit. ‘Je moet ook kauwen hè, lulhannes!’, snauwt de man vervolgens, terwijl hij de jongen een paar forse klappen op zijn rug geeft. ‘Die krokodil zat in zijn strot’, zegt de vrouw ten overvloede. ‘Dan moet-ie kauwen’, bast de man.

Eén van de mooiste scènes uit Calimucho stond niet in het script. De gebeurtenis niet, de dialogen niet. Het jongetje verslikte zich, en regisseur Eugenie Jansen kon het registreren omdat ze altijd in de buurt was. Ze volgde Circus Harlekino vorig jaar tijdens de zomertournee; alle personages in haar film worden gespeeld door de circusartiesten

De man is Willy (Willy Soeurt), clown en messenwerper; de zoon van de belangrijkste geldschieter van het circus en weduwnaar (voor alle duidelijkheid: in de film). Sinds de dood van zijn vrouw, twee jaar geleden, houdt hij het met Dicky (Dicky Kilian), haar zus die zich over zijn zoontje Timo heeft ontfermd. Sindsdien drinkt hij ook. Zijn favoriete drankje is calimucho, een mix van wijn en cola.

Nadat ze in 1991 met een fictiefilm was afgestudeerd aan de Filmacademie legde Eugenie Jansen zich toe op het maken van documentaires. Vóór Calimucho regisseerde ze één fictiefilm, Tussenland in 2002 – nog altijd de enige Nederlandse winnaar van een Tiger Award op het International Film Festival Rotterdam.

Net als in Tussenland is haar documentaire-achtergrond in Calimucho voortdurend zichtbaar; alles ziet er zo authentiek mogelijk uit. In de fotogenieke setting van het circus laat Jansen iedereen min of meer zichzelf spelen. Althans, ze gebruikt de karakters van haar ‘acteurs’, in een drama over loyaliteit en het maken van keuzes, familiebanden en de zoektocht naar het grote geluk.

Er zijn een paar momenten waarop Calimucho te nadrukkelijk onnadrukkelijk is. Want de ‘actie’ mag vaak buiten beeld worden gehouden en het mag er uitzien alsof de camera toevallig in de buurt is, elke scène – ook de ‘gevonden’ scène waarin zoontje Timo zich verslikt – staat in dienst van het secuur opgebouwde drama.

Wat Jansen niet kan laten zien, wordt verduidelijkt op de geluidsband. Of door de Duitstalige, op een vals orgel gespeelde liedjes van het circusorkest, dat fungeert als een rei in een klassiek toneelstuk. Die entr’actes, die ook ter plekke verzonnen lijken, geven het drama van de boze Dicky en nietsnut Willy precies het nodige beetje lucht. Het maakt Calimucho tot een ontroerend kleinood, waarmee Jansen zich andermaal bewijst als een van Nederlands meest interessante filmmakers.

Calimucho van Eugenie Jansen. Zaterdag 30 oktober, 23:15 uur, Nederland 2.