Maryama moet het vluchtgebouw uit: “We don’t know where we will be”
“I prefer to speak English”, zegt Maryama, een jonge vrouw uit Somalië. “I can better express myself in English”. Binnen een paar tellen blijkt dat ze ook in het Nederlands buitengewoon goed duidelijk kan maken wat ze denkt en voelt. ‘Heb je gehoord wat de VVD-leider van ons vindt?’, vraagt ze, nog voordat ik haar een vraag kan stellen. ‘Die vergelijkt ons met Holleeder! Met een crimineel; dat is toch belachelijk!?’
Maryama behoort tot de groep uitgeprocedeerde asielzoekers in het ‘vluchtgebouw’ en de ‘vluchttoren’ in de Kolenkitbuurt in Amsterdam-West. Eerder verbleven ze een dag in tentjes in de Pijp, nadat ze – na talloze eerdere omzwervingen – moesten vertrekken uit een gekraakte parkeergarage in Zuidoost. Eind van deze week wordt het vluchtgebouw ontruimd. Waar ze naartoe gaat, weet ze nog niet, liet Maryama gisteren weten per sms: “We don’t know where we will be. But one thing that we are sure is that, for sure we will be on the streets.”
De asielzoekers in de vluchttoren aan de Van de Sande Bakhuijzenstraat mogen nog tot eind augustus blijven van de Duitse eigenaar. Bij de voordeur zit een man achter een tafeltje; wie naar binnen wil moet zijn naam en de aankomsttijd op een A4-tje schrijven, alsof je het hoofdkantoor van Philips binnengaat. Maar iedereen kan gewoon naar binnen: zwervers, dronkaards en klasjes studenten van de Hogeschool Holland, die aan een paper werken.
De mannen in de vluchttoren vertellen allemaal zo’n beetje hetzelfde verhaal: dat ze moesten vluchten, dat ze geen papieren hebben, dat hun behandeling onmenselijk is, maar dat ze willen blijven. Op een muur staat ‘Geen mens is illegaal’ gekalkt. Op een andere: ‘We have a dream! You cannot kill our dreams!!’.
De vrouwen zitten een paar honderd meter verderop, in het ‘vluchtgebouw’ aan de Jan Tooropstraat. De sfeer is er anders; het is er opgeruimd, de bedden zijn opgemaakt, er staat een koelkast en een kookplaat, en op de radio klinkt Nederlands nieuws. Als we binnenkomen, wordt er gestofzuigd.
Maryama wil wel even praten, maar eerst moet ze iets kwijt tegen de fotograaf, die haar en haar lotgenoten heeft geportretteerd toen ze voor zijn huis in de Pijp bivakkeerden. “Wij zijn niet een stel idioten in tentjes, zoals jij hebt gezegd.” De fotograaf zoekt het artikel op zijn telefoon, en laat haar zien dat hij juist het tegenovergestelde heeft beweerd. Dat hij het belangrijk vindt om hen een gezicht te geven; omdat het mensen zijn die een identiteit moeten krijgen.
Ook Maryama zegt dat ze op zoek was naar een veilige plek toen ze vijf jaar geleden in Nederland aankwam – álle asielzoekers zeggen dat ze op zoek waren naar een veilige plek toen ze in Nederland aankwamen. “Ik moest weg omdat Al-Shabaab achter ons aan zat, een Islamitische groepering die mijn land in de greep heeft. Ik zocht een plek waar ik in vrede kan wonen; waar ik niet voor mijn leven hoef te vrezen.”
Terug kan ze niet, zegt ze, dan komen de mannen voor wie ze is gevlucht direct weer achter haar aan. Haar vader is vermoord. Hoe het met haar drie broers en drie zusters in Somalië is, weet ze niet; ze heeft al jaren geen contact meer.
Vijf jaar geleden is ze aan een opleiding begonnen, en na een jaar aan de volgende, maar daar moest ze mee stoppen omdat ze de goede papieren niet had. Nu zit ze klem.
Maar ze droomt nog steeds, zegt ze. “Iedereen heeft een droom! Toen ik klein was wilde ik piloot worden. Ik denk omdat mijn vader piloot was. Maar ik heb nooit de kans gehad mijn droom uit te laten komen. Ik durf er nog steeds van te dromen, ze kunnen alles van je afpakken, maar mijn dromen neemt niemand mij af.”
Toch zijn haar dromen inmiddels veranderd. “Ik droom er nu van om zakenvrouw te worden. Hier, in Nederland.” En als de regels niet veranderen, en ze niet mag blijven? “Zo denk ik niet,” zegt ze vastberaden. “De regels zullen veranderen. The rules will include us in this country.” Na een korte pauze: “It just takes time for them to see that. Ik geloof dat echt. Het het gaat nu nog niet zoals wij het willen, maar dat gaat stapsgewijs.” Dan, stellig: “Maar er moet nu wel iets gebeuren. Genoeg is genoeg!”
Ze heeft het waarschijnlijk niet in de gaten, maar ze klinkt als de leiders van de politieke partijen die over haar lot beslissen.
http://www.andrebakker.com/andres-blog/2015/5/1/interviewing-refugees-vluchtgebouw-amsterdam
