jpekker

Intiem, veeleisend meesterwerk

In de openingsscène van Post Tenebras Lux kuiert een klein meisje door een majestueus Mexicaans berglandschap. De avond valt, de hemel kleurt paarsrood. Op de geluidsband is het fijne getjilp van krekels hoorbaar. Het meisje – blonde haren, enorme bodywarmer, regenlaarsjes – rent door enorme plassen tussen koeien en honden. Soms valt ze. ‘Koeien!,’ roept ze. En ‘honden!’, ‘mama!’, ‘maan!’ en ‘thuis!’; ‘Natalia!’, ‘Eleazar!’ en ‘papa!’.

Terwijl het donkerder en donkerder wordt, begint het te onweren. Tot slot is het beeld zwart; in het blauwe weerlicht zijn alleen nog de silhouetten van de bergen en boomtoppen zichtbaar. Dan verschijnt de titel in beeld. Post Tenebras Lux, ofwel: licht na duisternis.

Post Tenebras Lux doet denken aan een home movie: het beeld is smal en daardoor intiem. Het meisje is de dochter van de Mexicaanse meesterregisseur Carlos Reygadas (JaponBatalla en el Cielo en Stellet Licht), de film is opgenomen in het dorp Tepoztlán, dat ligt in een natuurreservaat ten zuiden van Mexico-Stad, waar Reygadas (1971) met zijn vrouw en twee kinderen woont in een zelfgebouwd huis.

De intieme vorm en vervreemdende vervormingen – de meeste scènes zijn opgenomen met geslepen lenzen – bepalen voor een belangrijk deel de sfeer van het ruige, associatieve en instinctieve Post Tenebras Lux, waarin Reygadas plaats inruimde voor zijn diepste gevoelens, zijn herinneringen, dromen, wensen en angsten.

Scènes waarin de welvarende Juan en zijn bloedmooie vrouw Natalia existentiële discussies hebben over hun relatie(s) worden afgewisseld met computer gegenereerde beelden van een vuurrode duivel met een gereedschapskist in zijn hand; B-film-horror (Juan trekt zijn eigen hoofd eraf) door groepsseks in een sauna; flarden waarin een jeugdteam zich voorbereidt op een rugbywedstrijd door bedwelmende beelden waarin een stortregen het landschap bloedrood kleurt.

Over de tegenstelling tussen de stad en het platteland gaat het; over de onoverbrugbare kloof tussen de rijke, verwesterde klasse waar Juan en zijn vrouw deel van uitmaken en de armere, inheemse klasse die op het platteland woont; en over de wreedheden en het geweld die het gevolg zijn van die kloof. Over de overrompelende eenvoud en kracht van de natuur, ook, en de vraag wie wij zijn, hoe wij onszelf zien en anderen ons.

Een verhaal, als dat er al is, is niet of nauwelijks na te vertellen. Post Tenebras Lux vraagt daarmee veel van de kijker, voor de meeste kijkers waarschijnlijk té veel. Op het festival van Cannes werd de film, die door de regisseur zelf werd vergeleken met een expressionistisch schilderij, weggehoond, maar Reygadas mocht tot slot wel de prijs voor de beste regie mee naar huis nemen.

Post Tenebras Lux (tot stand gekomen met een bijdrage van het Nederlands Filmfonds) maakt deel uit van het ¡Viva Mantarraya!-programma, een door EYE georganiseerd eerbetoon aan het Mexicaanse productiehuis achter Reygadas’ films. Naast Reygadas‘ eerdere speelfilms en de korte films Max (1999) en Prisioneros (1999) worden ook films vertoond als Sangre (2005) en Los bastardos (2008) van Amat Escalantes, Pedro González-Rubio’s Alamar (2009) en Halley van Sebastián Hofmann (2012).

Deze recensie is geschreven voor Cinema.nl.