jpekker

Ingrepen in en aan een monumentaal gebouw

Art Dubai confirms position as leading art fair in the Middle East with strong sales and record attendance - Art Dubai official sponsor of annual Rietveld Academy graduation show van Mrova (foto Dietmar Gunne)

Vlak voor de officiële opening van de Eindexamenexpositie van de Gerrit Rietveld Academie waren twee mannen in de weer om een enorme tag van de witte gevel van het monumentale gebouw te verwijderen. Met hogedrukspuiten, enorme borstels en groene zeep. Dat is dan tenminste duidelijk: de graffiti – een rokend, slordig getekend, Bart Simpson-achtig mannetje – hoort niet bij het eindexamenwerk. En het wapperende spandoek erboven dus wel, net als de gouden vlaggenhouders onder de naam van de school, en de rode lijn die over de metershoge gevel loopt.

In en rond de Rietveld is dezer dagen het werk te zien van 189 studenten, afkomstig uit alle windstreken, afstuderend in disciplines als Textiel, Mode, Beeld & Taal, Keramiek, Fotografie, Beeldende Kunst, Grafisch Ontwerp en Audiovisueel. Zij doen dat met foto’s, fröbelwerkjes en haarfijne tekeningen, enorme abstracte doeken, maquettes en installaties, glaswerk, films en performances. En ingrepen in en aan het gebouw.

Het aan de gevel bevestigde spandoek met Arabische tekens is gemaakt door de Poolse Mrova. ‘Art Dubai confirms position as leading art  fair in the Middle East with strong sales and record attendance – Art Dubai official sponsor of annual Rietveld Academy graduation show’, luidt de volledige naam van het werk (de titel staat geprint op flyers). De vertaling van het Arabisch op het doek: ‘Wilders, ik ga persoonlijk rondleiden Volkert van der Graaf door deze tentoonstelling’.

Het is een variatie op een leuze van de Duitse kunstenaar Joseph Beuys – ‘Dürer ich fuhre personlich Baader + Meinhof durch die Documenta V’ –, die hij voor de Documenta 5 op twee houten bordjes kwastte. Het was 1972, een tijd waarin de linkse extremistische terreurgroep Rote Armee Fraktion Duitsland in een ijzeren greep hield.

Het is bepaald geen bloemetjeskunst die Mrova maakt; zij levert in een moeite kritiek op de vercommercialiseerde kunstwereld; op de werkjes die louter bedoeld zijn om woonkamers te decoreren, en op de angst en welig tierende xenofobie hier te lande. De kreet kan bovendien worden gelezen als protest tegen de afschaf van kunstsubsidies, die Wilders’ PVV en de VVD voorstaan.

Mrova richtte ook een werkplaats in waar spandoeken liggen uit de verzameling van het Instituut voor Sociale Geschiedenis (‘Shell smeer ‘m uit Zuid-Afrika’, 1987) en dagelijks nieuwe exemplaren worden vervaardigd (zaterdag worden ze op het Spui gebruikt voor een demonstratie in solidariteit met het volk van Griekenland). Als iemand de ruimte betreedt, gaat de telefoon; wie opneemt krijgt een verhaal te horen over repressie. Ze verwoorden de intieme verhalen achter de inwisselbare slogans op het spandoek – het ultieme oppervlakkige medium.

De Noor Mike Evenson (grafische vormgeving) zette de streep over het gebouw. Met een speciaal vervaardigde spuitbushouder en veel rode verf. Het is een uitvloeisel van een onderzoek naar het wezen van een lijn; hoe en waar iets begint en eindigt, op papier en in de stad. En wat er met een lijn gebeurt als er obstructies opdoemen. De school was Evensons grootste obstructie – dus moest en zou het monumentale pand van Rietveld eraan geloven.

De prikkelende rode markering loopt door over het dak, over de glazen achtergevel en op het gras achter de school. Binnen, in een kamer met een raam waarover de streep loopt, is onder meer een korte film van de performance te zien. Er is een intrigerend zwart gat in een muur, van de hand van Zwaan Kuiper (Beeldende Kunst aan de deeltijdopleiding Dogtime), dat bij nadere beschouwing geen zwart gat is maar een donkerblauw stuk hout achter een echt gat in een witte muur. De kracht van suggestie keert op compleet andere wijze terug in de met fotografische precisie gemaakte zwart-wit tekeningen van Josefin Rasmuson. Naast een aantal miniatuurtekeningen maakte zij een enorm werk in de lift van de nieuwbouw, met mensen die maar niet uitstappen.

Hannah Kay Piché (Voorheen Audiovisueel) maakte de meest fascinerende audiovisuele werken. In haar derdejaarsfilm Pixelwalk, een videoloop van 51 seconden, wandelt een handmatig gepixelde, naakte vrouw door een herfstbos. Het is een ommetje over de grenzen van de digitale en de echte wereld: de vrouw is niet naakt maar draagt een pak, gemaakt van allemaal kleine, vierkante lapjes stof.

De vrouw keert terug in een tweede, verstilde video Unrest en in een aantal Erwin Olaf-achtige foto’s: de anonieme vrouw is erin gefotoshopt, zeer zorgvuldig, tot de spiegelingen in het zwembad aan toe. Ze is overal, maar ze is er ook weer niet echt.

De jonge, uit Afghanistan gevluchte Dawood Hilmandi, wiens 3e-jaarsfilm vorig jaar al op het Rotterdams filmfestival te zien was, maakte met Bachesh de meest belovende ‘bioscoopfilm’. Het is een indringend oorlogstrauma, boordevol schitterende visuele vondsten én een aantal clichébeelden. Hilmandi is inmiddels aangenomen op een filmschool in Londen.

Dat op de afdeling Voorheen Audiovisueel zo’n beetje alles kan, bewijst de Brit Alex Farrar. Hij creëerde een witte ruimte, met hoogpolig tapijt – zo zacht en wit dat je er bijna niet naar binnen durft. Tegen de muur staan negentien ingelijste, blanco contracten, met in de linker onderhoek Farrar’s naam en handtekening. De blanco contracten zijn te koop, de prijs stijgt naarmate er meer worden verkocht en Farrar’s carrière dus in een stroomversnelling belandt.

De blanco contracten hangen niet, om te benadrukken dat ze pas klaar zijn als ze worden verkocht en de nieuwe eigenaar voor de keuze komt. Een onbeschadigd kunstwerk aan de muur of een uit de witte lijst gehaald blanco contract, dat boven de handtekening kan worden bedrukt zodat het tegen de kunstenaar kan worden gebruikt.

Rietveld’s Eindexamenexpositie. T/m zondag 11 juli in de academiegebouwen aan de Frederik Roeskestraat 96. www.gerritrietveldacademie.nl.