jpekker

In strijd met de goede zeden

Al te vaak worden er in Nederland geen affiches verboden. En als ze al verboden worden, dan gaat het in negen van de tien gevallen om expliciet bloot. Ik herinner me het affiche van 06, met een foto van Erwin Olaf van een naakte vrouw die wijdbeens op een wc-pot zit met de ene hand in haar kruis en een telefoonhoorn (die had je toen nog) in haar andere hand. ‘In strijd met het goed fatsoen en de goede zeden’ oordeelde de Reclame Code Commissie destijds.

Er waren welgeteld twee klachten binnengekomen. De Commissie stelde de klagers, die om een verbod vroegen van de ‘aanstootgevende reclame-uiting’, in het gelijk omdat het affiche ‘als pornografisch kan worden aangemerkt’. Daarbij hield de Commissie rekening met het feit dat het affiche voor iedereen zichtbaar te zien was, op billboards langs de openbare weg.

Het Groninger Museum zag zelf af van verspreiding van een omstreden plasseks-poster, bedoeld om de expositie A History of Sex van de al even omstreden Amerikaanse fotograaf Andres Serrano onder de aandacht te brengen. Justitie in Amsterdam had laten weten van mening te zijn dat de foto op de poster – een vrouw die in de mond van een man urineert – aanstootgevend is. De affiches zijn wel enige tijd in Groningen te zien geweest, maar moesten verwijderd worden na een kort geding, aangespannen door het GPV, negentien scholen, kerken en andere maatschappelijke groeperingen, waaronder de Turkse Kulturele Vereniging en de Stichting Moskee en Islamitisch Centrum Groningen. Zij noemden de poster een pornografische reclame-uiting die beledigend is voor hun levensovertuiging.

Het affiche van het cabarettrio De Vliegende Panters – een blote vrouw met schuurmachine, laars en hondje – wekte de toorn van de ChristenUnie in Smallingerland. ‘Met ons vinden vele burgers deze vorm van reclame strijdig met de goede zeden’, aldus Jan van der Wouden van de ChristenUnie. Hij vond geen gehoor. ‘De afbeelding is een culturele uiting en niet seksueel of aanstootgevend’ oordeelde de burgemeester van Drachten. ‘Het affiche is functioneel’, meende de directeur van De Lawei, waar de voorstellingen plaatsvonden. Rond schouwburg Agnietenhof in Tiel grepen boze tegenstanders zelf in: met een spuitbus werd blauwe verf over haar borsten en schaamstreek gespoten, zodat het leek alsof de vrouw een blauwe bikini droeg.

De poster van Claudia de Breij’s show ‘Claudia zuigt’ – met De Breij als Eva, die in het paradijs reikt naar een appel aan een boom, waar een slang omheen slingert die uit een stofzuiger komt – werd ook aangepast. De (vrouwelijke) programmeur van cultureel centrum Stroud in Putten vond de aankondiging ‘te aanstootgevend’. Het beeld werd gekuist; de naam van de voorstelling werd vervangen door ‘Claudia treedt op’.

De poster van cabaretduo Veldhuis en Kemper voor de show Tijd heelt alle zonden – waarop de achterkant van een naakte vrouw stond afgebeeld – werd afgekeurd in Ede. De cabaretiers lieten weten de reactie van de gemeente niet te begrijpen. ‘We hebben de bijbel er nog even op nageslagen en daarin niet kunnen terugvinden dat God de vrouw met kleren aan heeft geschapen. Hiermee is maar weer eens aangetoond dat fundamentalisme overal voorkomt.’

De eerste poster van Zack and Miri Make a Porno werd afgekeurd door de Motion Picture Association of America (die niet alleen alle films keurt die in de Amerikaanse bioscopen worden uitgebracht, maar ook de bijbehorende posters), omdat deze seksueel suggestieve beelden zou bevatten.

Op de poster zijn de (aangeklede) hoofdrolspelers Seth Rogen en Elizabeth Banks te zien, met onderaan, op kruishoogte hun achterhoofden, waardoor de indruk wordt gewekt dat ze elkaar oraal bevredigen. De tekst ‘Coming Soon’ maakt het plaatje – en de grap – af.

‘Seth Rogen & Elizabeth Banks made a movie so titillating that we can only show you this drawing’, stond er op de alternatieve filmposter. De Nederlandse distributeur BFD gebruikte overigens zonder problemen de eerste filmposter.

De ChristenUnie in Utrecht maakte bezwaar tegen een enorme promotieposter van lingerieketen Hunkemöller met een vrouw in een gouden bikini, bevestigd op een winkelpand aan de Oude Gracht. De ChristenUnie eiste dat het college van burgemeester en wethouders zou optreden tegen reclame-uitingen in de publieke ruimte die kwetsend zijn voor vrouwen. ‘We zijn jaren bezig geweest met de emancipatie van vrouwen. Zij moeten niet worden beschouwd als lustobject.’ De lingerieketen toonde zich niet onder de indruk: ‘Het is geen blote dame. We zien haar niet als lustobject. Het is gewoon een mooie dame die geniet van een zonnige dag’.

De poster van de overzichtstentoonstelling van Alex van Warmerdam in het Stedelijk Museum Schiedam, met een naakt meisje met twee koffers, mocht eerder dit jaar ook niet worden opgehangen in de openbare ruimte. Het verbod kwam echter niet van de Reclame Code Commissie; de commercieel directeur van JCDecaux, het bedrijf dat wereldwijd billboards en Mupi’s exploiteert, weigerde het affiche.

‘Hij heeft ons uitgelegd dat er geen plek is voor onnodig uitdagende uitingen, zoals hij dat noemt’ vertelde Van Warmerdam destijds vol ongeloof. ‘Veel mensen zouden zich daaraan storen. Het lokt vandalisme uit en het is in strijd met de goede zeden en smaak. De goede zeden en smaak… een meisje met zo’n onschuldig driehoekje. Het lijkt de Victoriaanse tijd wel! In een eerste gesprek, zei hij: dan hangt het daar en staat Mohammed met zijn gesluierde vrouw ernaar te kijken. Wat moet die daar wel niet van denken? Dus die man gaat er op voorhand vanuit dat een zekere Mohammed zich daaraan gaat ergeren. Daar heb je het weer: die zelfcensuur ten opzichte van de moslims. Terwijl Jan Smit in zijn onderbroek en van die geile push-up bh’s wel mogen. Angstaanjagend vind ik het. En de Venus van Milo dan? Een liggend naakt van Goya of Velázquez?