jpekker

In Morgan Knibbe’s The Atomic Soldiers vertellen getraumatiseerde grijsaards over hun rol als proefkonijn bij Amerikaanse atoomproeven

“Ik kan de lucht nog voelen trillen” zegt een van de veteranen in Morgan Knibbe’s korte documentaire The Atomic Soldiers. “I just had that eery feeling, of like twilight zone, you know?” zegt een andere grijsaard, die in de jaren vijftig als proefkonijn is gebruikt bij Amerikaanse atoomproeven.

Regisseur-scenarist-cameraman Morgan Knibbe (29) maakte naam met zijn confronterende, compromisloze documentaire-essay Those Who Feel the Fire Burning. De hypnotiserende, zeer geëngageerde film over vluchtelingen aan de rafelranden van Europa, verteld vanuit het perspectief van de geest van een verdronken bootvluchteling, ging in 2014 in wereldpremière op het Amsterdamse documentairefestival Idfa, waar hij werd genomineerd voor beste lange documentaire en beste Nederlandse documentaire; een jaar later won Knibbe twee Gouden Kalveren en werd zijn documentaire ingezonden voor de Oscars.

Na Those Who Feel the Fire Burning werkte Knibbe als cameraman, onder meer voor de Deense regisseur Mikala Krogh (A Year of Hope) en David Verbeek (An Impossibly Small Object) en begon hij met de research voor een peperdure, krankzinnig ambitieuze Amerikaanse speelfilm over een groep mannen die in de jaren vijftig meededen aan een grootschalig atoombomexperiment.

Naar schatting hebben er na de Tweede Wereldoorlog 400.000 soldaten meegedaan aan ruim 1.000 Amerikaanse atoomproeven. Veel van de ‘atomoc soldiers’ hadden geen idee wat hen overkwam en zijn nog altijd getraumatiseerd door het aanschouwen van de verwoestende kracht van deze massavernietigingswapens en hebben in de jaren daarna allerlei uitingsvormen van stralingsziekte opgelopen.

Knibbe investeerde veel tijd en eigen geld om de paar nog in leven zijnde soldaten op te sporen en aan de praat te krijgen. Een enkeling had zijn vrouw in vertrouwen genomen, de meesten hadden hun verhaal niet eerder verteld. Maar nu vertellen de getraumatiseerde grijsaards nauwgezet hun relaas. Met zichtbare moeite spreken ze over het licht, de hitte, het geluid en de paniek – zittend op de sofa of in een comfortabele stoel, recht voor de onbeweeglijke camera van een onbekende twintiger uit Nederland.

De close-ups van de doorleefde koppen leveren geen sexy televisie op, toch maken de getuigenissen van ‘the Atomic Soldiers’ diepe indruk en doen ze uitkijken naar Knibbe’s speelfilm over de Amerikaanse atoomproeven.

The Atomic Soldiers van Morgan Knibbe: ma 21/5, 22.20 uur, NPO 2.