“Ik denk dat Scott trots op uw film zou zijn geweest”
“Nee.”
Zoveel woorden als de Nederlandse journalist nodig had om de situatie van de vaderlandse film te schetsen in zijn vraag, zo afgemeten was het antwoord van juryvoorzitter Steven Spielberg. Nee. Hij heeft nog nooit een film gezien van Alex van Warmerdam, de eerste Nederlander die kans maakt op de prestigieuze Gouden Palm sinds Jos Stelling in 1975. En nee, Spielberg zal zich ook niet op een bijzondere manier voorbereiden; hij gaat geen eerder werk bekijken en ook geen interviews lezen. “We leren de maker kennen door zijn film. Als de film ons daartoe uitnodigt, zullen we ons in hem verdiepen. Maar de film komt eerst.”
“Ik hoop dat we een film zullen zien, die maakt dat we elkaar na afloop aankijken en allemaal direct beseffen: dít is de Gouden Palm,” zei de Taiwanees-Amerikaanse regisseur Ang Lee tijdens dezelfde, drukbezochte persconferentie op de eerste middag van het festival van Cannes. “Ik zie het als een zwaktebod als we uren over de winnaar moeten gaan praten.”
Dat kan nog moeilijk worden; de leden van de sterrenjury komen uit alle hoeken van de wereld. En de Japanse regisseuse Naomi Kawase spreekt niet of nauwelijks Engels, zo bleek uit een ellenlange verhandeling over de grootsheid van Cannes. Spielberg zag geen bezwaar: “Er is één taal die ons bindt: de taal van de cinema.”
Met de Europese première van Bazz Luhrmanns extravagante boekverfilming The Great Gatsby is woensdagavond de 66e editie van het Festival van Cannes officieel geopend, het meest prestigieuze filmfestival ter wereld. De sterren – onder anderen Leonardo DiCaprio, Tobey Maguire, Carey Mulligan en vele, vele anderen – moesten over een doorweekte rode loper; het weer is bar en boos in Zuid-Frankrijk, maar het vuurwerk was er niet minder spectaculair door.
The Great Gatsby dingt in Cannes niet mee naar de prijzen. En hij draait al bijna een week in de Amerikaanse bioscopen – volgens afspraak met de machtige Amerikaanse studio Warner Bros. Het geeft aan hoe graag festivaldirecteur Thierry Frémaux The Great Gatsby wilde hebben. Het geeft tevens aan dat Frémaux trouw is aan zijn ontdekkingen (Luhrmanns debuut Strictly Ballroom draaide in 1992 in de tweede sectie Un certain regard; zijn Moulin Rouge! opende het festival in 2001), en waarschijnlijk ook hoe zeldzaam Luhrmanns mix van artistieke ambitie en Hollywoodsterren dezer dagen nog is.
De reacties op The Great Gatsby waren slecht tot gematigd. Maar Luhrmann maaide direct het gras weg voor de voeten van zijn criticasters. “Na de Amerikaanse première kwam er een vrouw me toe. ‘Ik ben helemaal vanuit Vermont naar New York gekomen, zei ze met een bibberig stemmetje, een beetje zoals Katharine Hepburn in On Golden Pond, om te zien wat u met mijn grootvaders boek hebt gedaan. Ik kan u geruststellen: ik denk dat Scott trots op uw film zou zijn geweest.”
Zijn Strictly Ballroom was ook niet al te best besproken, vervolgde Luhrmann, en de reacties op Moulin Rouge! waren ook niet alleen maar positief. “Het is niet zo dat het me niks doet, hoor. In tegendeel, ik ben gek op positieve recensies en erkenning, maar het zegt niet alles. Neem Fitzgerald. Aan het einde van zijn leven struinde hij boekhandels af om exemplaren van The Great Gatsby te kopen, zodat er tenminste nog enige verkoop aan de uitgeverij kon worden gemeld. De afgelopen week zijn er meer boeken verkocht dan tijdens zijn hele leven.”
Luhrmann vertelde dat hij tien jaar aan zijn film heeft gewerkt, in eendrachtige samenwerking met de acteurs; dat de tekst altijd leidend is geweest, en dat hij tientallen hoogleraren heeft geraadpleegd. Co-scenarist Craig Pearce voegde daaraan toe dat hij en Luhrmann het boek keer op keer aan elkaar hebben voorgelezen, om tot de ontdekking te komen dat het nog verbazingwekkend actueel is. “Scott Fitzgerald zag de beurskrach aankomen. Het huidige financiële klimaat is net als toen.”
DiCaprio vertelde dat hij The Great Gatsby, zoals iedere Amerikaanse tiener, op school had gelezen; dat hij het een mooi boek vond, maar dat een aantal jaar geleden, toen Luhrmann hem een eerste druk cadeau deed, de diepere betekenis pas tot hem was doorgedrongen. “Dat is de kracht van het boek. Iedereen die het leest, haalt er iets anders uit, elke keer opnieuw. Bij herlezing werd ik echt geraakt door Gatzby. Van een liefdesverhaal veranderde het boek voor mij in een tragedie over een nieuwe Amerikaan in een nieuwe wereld waar alles mogelijk was. In de roerige jaren twintig was hij op weg een soort Rockefeller te worden, maar onderweg was hij volkomen uit het oog verloren wat hij eigenlijk was. Als hij vrouw van zijn dromen in zijn armen heeft, jaagt hij nog steeds een droom na.”
