Houellebecq neemt alles en iedereen op de hak – inclusief zichzelf
7 januari verscheen Soumission, de nieuwe roman van de geniale Franse schrijver en beroepsprovocateur Michel Houellebecq, waarin Frankrijk anno 2022 een islamitische president heeft. Het is de opvolger van La Carte et le territoire, een met de Prix Goncourt bekroonde, voor zijn doen milde metaroman over het kunstenaarschap (en zichzelf) uit 2010.
Toen Houellebecq De kaart en het gebied in september 2011 in Nederland en Vlaanderen zou komen promoten, was hij plotseling ‘onbereikbaar’ en ‘ontraceerbaar’. Enige dagen nadat hij niet op zijn geplande afspraken was verschenen, liet uitgeverij De Arbeiderspers weten dat Houellebecq was opgespoord door zijn Franse uitgever Flammarion. De schrijver verkeerde ‘in goeden doen’; zijn afspraken zei hij ‘te zijn vergeten’. Omdat hij een tijdlang niet over telefoon of email beschikte, hadden daaropvolgende berichten over het auteursbezoek hem niet bereikt.
Nooit werd duidelijk waar Houellebecq precies was en waarom, maar nu is er een film, L’enlèvement de Michel Houellebecq (die in de Nederlandse bioscopen wordt uitgebracht onder de internationale titel The Kidnapping of Michel Houellebecq), waarin regisseur Guillaume Nicloux opheldering verschaft over wat er in de week van zijn vermissing is gebeurd. In eendrachtige samenwerking met Michel Houellebecq, die zelf de hoofdrol speelt.
In het begin van de film is Houellebecq – wijnslurpend, kettingrokend – te zien in zijn Parijse appartement, orerend over de inrichting en over Mozart; we zien hem aan het werk, door de straten van Parijs struinen, en een praatje maken met een donkere vrouw. Het lijkt net een slechte documentaire.
Dan wordt de schrijver enigszins klunzig ontvoerd – als Hugo de Groot, maar dan in een groene kist – door de mannetjesputters Mathieu (Nicourt, een martial arts-vechter in het dagelijks leven), Max (Maxime Lefrançois, een bodybuilder) en Luc (Schwarz), in opdracht van – ja, van wie eigenlijk? 20 duizend euro is de mannen in het vooruitzicht gesteld; in afwachting van het losgeld raakt Houellebecq steeds vertrouwder met zijn ontvoerders.
Ze praten over literatuur; over het verschil tussen een roman en de werkelijkheid, over Auschwitz en de schrijver H.P. Lovecraft, Europa en het einde van de democratie, en over Houellebecqs rol in het publieke debat (“Dat is een pose”, zegt de querulant). Ze kijken naar freestylebokswedstrijden, eten gezamenlijk, of roken samen een sigaretje. De ontvoerders zeggen Houellebecq dat ze hem heel dapper vinden en bestellen een piepjonge prostituee voor zijn verjaardag. Uit de radio klinkt het bericht dat Al Qaeda achter de ontvoering van Houellebecq zou zitten.
Deze vermenging van waarheid, leugens en veronderstellingen maakt L’enlèvement de Michel Houellebecq tot een uiterst vermakelijke film, die af en toe herinneringen oproept aan het meesterlijke docudrama C’est arrivé près de chez vous van Benoît Poelvoorde, Rémy Belvaux en André Bonzel uit 1992. Met veel schrandere dialogen en verbluffend weinig actie. En waarschijnlijk meer leugens dan waarheid, maar wat zou het. Michel Houellebecq is geweldig als zichzelf: charmant, cynisch, zeikerig, kwetsbaar, uitdagend, intrigerend, en razend grappig. Nadat de Duitser Oskar Roehler zich vergreep aan Elementarteilchen en Houellebecq zelf een potsierlijk sciencefictiondrama maakte naar zijn La possibilité d’une île lijkt het toch nog goed te komen tussen de schrijver en het medium film.
The Kidnapping of Michel Houellebecq van Guillaume Nicloux draait nu in de Nederlandse bioscopen. Deze recensie is geschreven voor VPRO Cinema (voorheen Cinema.nl).
