Het Van Gogh Museum vernieuwt 1: Fleur Roos Rosa de Carvalho over de inrichting
Vanaf vrijdag 28/11 presenteert het Van Gogh Museum zijn vaste collectie in een compleet nieuwe opstelling, waarin de ontwikkeling van Van Gogh als kunstenaar centraal staat. In de aanloop worden verschillende onderdelen van het museum belicht. Aflevering 1: conservator Fleur Roos Rosa de Carvalho over de nieuwe inrichting.
“De oude opstelling was gebaseerd op de locaties waar Vincent van Gogh verbleef, nu gaat het om episodes in zijn ontwikkeling als kunstenaar,” zegt Fleur Roos Rosa de Carvalho, terwijl we de eerste zaal op de eerste verdieping van het Van Gogh Museum betreden. “Vroeger heette de eerste zaal Nuenen, naar het Brabantse dorp waar Vincent van Gogh De aardappeleters schilderde. Maar hoeveel mensen weten waar dat ligt of wat het vertegenwoordigt? Nu gaat deze zaal over Van Goghs ambitie om boerenschilder te worden. Het is hetzelfde verhaal, maar anders ingestoken.”
Rosa de Carvalho, conservator prenten en tekeningen, wijst naar de naam op de muur: ‘boerenschilder’. Het is een paar dagen voordat het museum zijn vaste collectie – de grootste verzameling Van Goghs ter wereld – in een compleet nieuwe opstelling presenteert. Er moeten nog een aantal prenten en schilderijen op de juiste plek worden gehangen. En er wordt nog gewerkt aan de entree, waar een video-installatie komt te hangen waarop te zien zal zijn hoe Van Gogh na zijn dood een cultureel icoon is geworden.
Rosa de Carvalho: “Het was al heel lang de ambitie van het Van Gogh Museum om de vate collectie eens onder handen te nemen, ik denk dat elk museum die ambitie koestert. Een aantal musea heeft het de afgelopen tijd ook vrij ambitieus gedaan, zoals het Rijksmuseum en het Mauritshuis. Vaak gaat dat samen met een verbouwing, bij ons was het echter een wens die echt van binnenuit kwam. Alles is anders: rijker, en misschien ook wel complexer.”
In de nieuwe presentatie staat de ontwikkeling van Vincent van Gogh als kunstenaar centraal. Het verhaal van Van Goghs leven en kunstenaarschap loopt als een rode draad door alle verdiepingen, waarbij niet alleen de schilderijen, maar ook zijn tekeningen en brieven een vaste plek hebben gekregen. Ook worden mythes rondom Van Gogh belicht, zoals zijn zelfmoord, ziekte en oor, en wordt hij meer dan voorheen in de context van zijn tijd geplaatst.
“Het was onze ambitie het hele gebouw te onderwerpen aan één verhaal: dat van Van Gogh als kunstenaar. Maar bij Van Gogh lopen leven en kunst op allerlei manieren door elkaar. We hebben daarom geprobeerd ook zijn hogere ambitie te benoemen. Duidelijk te maken dat hij zo werd geraakt door alles wat hij zag, en dat hij die emoties wilde overbengen op het publiek. Dat het zijn ambitie als kunstenaar was om mensen te troosten, te raken. Dat verklaart volgens ons waarom er hier iedere dag weer zoveel mensen komen uit alle hoeken van de wereld: iedereen haalt wel iets uit Van Gogh.”
Er zijn meer accenten gelegd, aldus Rosa de Carvalho. “Voorheen hing alles vrij gelijkmatig. Nu durven we meer te laten zien welke beelden belangrijk zijn voor het verhaal; we isoleren bepaalde schilderijen en brengen andere juist samen in groepjes.”
De zalen hebben ook wat meer allure gekregen. “In het ontwerp van Rietveld hielden de wanden een centimeter of twintig onder het plafond op. Alle wanden zijn verhoogd; de schilderijen kunnen nu wat meer de ruimte in ademen.”
Op de uitgesproken kleuren geschilderde muren zijn veelzeggende citaten uit Van Goghs brieven aangebracht, zoals “In plaats van te proberen weer te geven wat ik voor me zie, gebruik ik de kleur om me krachtig uit te drukken”. Ook voor de nieuwe zaalteksten is uit Van Goghs correspondentie geput. “Hij kon zelf als geen ander beschrijven wat hij deed. Bij De tuin der geliefden stond vroeger dat hij experimenteerde met de pointilistische techniek, nu zeggen we dat hij dat doet om prille liefde en intiem samenzijn uit te drukken.”
Rosa de Carvalho hoopt dat alle veranderingen voor Amsterdammers een stimulans zullen zijn voor een hernieuwde kennismaking met Van Gogh. “Er komen al heel erg veel toeristen, maar we hadden het idee dat vooral onze naaste buren alles al dachten te weten over Van Gogh. Ik denk dat ze verrast zullen zijn. Van Gogh is niet zomaar een schilder, hij is een nationale held!”
