jpekker

‘Het is geen sadomasochisme; het is een spel, verdikkeme!’

In There Will Be Blood van Paul Thomas Anderson, speelt Daniel Day-Lewis (Londen, 1957) Daniel Plainview, een avonturier-entrepeneur à la Charles Foster Kane in Orson Welles’ meesterwerk Citizen Kane, die aan het begin van de 20ste eeuw na een lange en eenzame zoektocht naar zilver per toeval op olie stuit in Californië. Met zijn innemende stiefzoontje aan zijn zijde breidt hij zijn imperium snel uit, en weet hij zich op te werken tot een van de rijkste mannen in Amerika. Met zijn optreden verdiende Day-Lewis een Oscar, een Golden Globe, de prijs van Screen Actors Guild en onderscheidingen van tientallen ‘kringen’ en ‘associaties’ van (Amerikaanse) filmcritici. ‘Hoe ik de rol onder de knie kreeg? Ik heb een diep gat gegraven in de tuin van mijn boerderij in Ierland, zodat ik mij kon voorstellen hoe mijn personage zich moet hebben gevoeld.’

Het moge duidelijk zijn: Day-Lewis heeft weinig op met vragen over de geheimen van zijn vak. ‘Er is al zoveel onzin geschreven over mijn werkwijze. Terwijl het vaak zo simpel is. In dit geval stond bijna alles in het script van Paul. Scenario’s zijn vaak niet meer dan een raamwerk voor een rol, maar Paul had op basis van veel onderzoek een zeer herkenbaar personage geschapen. Nadat ik het scenario heb gelezen, hebben we natuurlijk met elkaar gesproken. Maar voor mij stond toen al vast dat ik mee zou doen. Het was onvermijdelijk. Omdat het lang duurde voordat de financiering van de film helemaal rond was, had ik vervolgens alle tijd om me het personage verder eigen te maken.’

Day-Lewis, zoon van de dichter Cecil Day Lewis, heet een reputatie opgebouwd door zijn kieskeurigheid – hij speelde de afgelopen tien jaar in maar vier films – en de manier waarop hij zich voorbereidt en inleeft. Die is perfectionistisch en niets ontziend, op het maniakale af. Hij leerde Tsjechisch voor The Unbearable Lightness of Being en bracht weken in een rolstoel door om een gehandicapte kunstenaar te spelen in My Left Foot. Voor de rol van Bill ‘The Butcher’ Cutting in Gangs of New York (2002) werkte hij maanden bij een slager om zich in het métier te bekwamen. Op de set liep hij bijna een longontsteking op, omdat hij in dunne kleren bleef rondlopen. Uit zijn research was namelijk gebleken dat de bendeleden in New York geen geld hadden voor dikke jassen.

‘De meerderheid van de mensheid schijnt het nogal bizar te vinden, maar als je van ’s ochtends vroeg tot ’s avond laat met een groot aantal gelijkgestemden alles in het werk stelt om een bepaalde realiteit zichtbaar te maken, een plek waar je nieuwsgierigheid je naartoe heeft geleid, dan vind ik het juist vreemd om die wereld telkens weer te verlaten. Om er voortdurend in en uit te stappen, voor een koffiepauze, een sigaretje of een snel bezoek aan huis. Als ik dan toch in die nieuwe, andere wereld ben, dan wil ik juist iedere kans benutten om er meer van te weten te komen. Dus blijf ik er liever nog even.’

Zijn personage mag nog zo duister en angstaanjagend zijn, niemand hoeft medelijden met hem te hebben, aldus Day-Lewis. ‘Ik heb niet de indruk dat het iets met me doet; dat ik er onder lijd. Het is geen sadomasochisme; het is een spel, verdikkeme! Kinderen spelen in de speeltuin, ik mag lekker weken achter elkaar in de woestijn van Texas spelen. En ik krijg er nog voor betaald ook.’

There Will Be Blood van Paul Thomas Anderson. Zondag 20 januari, 00.00 uur, BBC2.