Het begint bij een première in Cannes
Het festival van Cannes gaat door de coronacrisis niet door. Directeur Thierry Frémaux komt toch met een ‘officiële selectie’, want het keurmerk van het belangrijkste filmfestival kan een film een enorme boost geven.
Gisteravond had in het Grand Théâtre Lumière aan de Boulevard de la Croisette de 73ste editie van het Festival de Cannes van start zullen gaan. Vanochtend zouden 4400 filmjournalisten van over de hele wereld zich voor de zalen hebben verdrongen om de openingsfilm te zien. Het coronavirus en de maatregelen van president Macron gooiden echter ook hier roet in het eten.
Dat lijkt vanzelfsprekend, maar het heeft maanden geduurd voordat artistiek directeur Thierry Frémaux zich neerlegde bij het onvermijdelijke.
In de derde week van maart dacht Frémaux cum suis er nog aan het festival te verschuiven naar juni of begin juli. Toen Macron half april grote evenementen tot half juli verbood, opperde de festivalleiding om het festival in het najaar te houden, eventueel in samenwerking met het festival van Venetië. Zondag liet Frémaux in een interview met het Britse vakblad Screen Daily echter weten dat het evenement dit jaar niet meer in fysieke vorm zal plaatsvinden. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat het prestigieuste filmevenement ter wereld niet van start gaat; in mei 1968 werd het festival na een paar dagen afgebroken vanwege het mei-oproer in Parijs.
Online is geen optie, liet Frémaux eerder al weten, hoewel Cannes eind deze maand wel meedoet aan een tiendaags filmfestival op YouTube, We Are One: A Global Film Festival, waarvan de opbrengst ten goede komt aan de Wereldgezondheidsorganisatie. De filmmarkt gaat ook door in digitale vorm, van 22 tot 26 juni.
Om films toch te laten profiteren van de status van Cannes wil Frémaux begin juni alsnog een ‘officiële selectie’ bekendmaken. In die context noemde hij de afgelopen weken al films als Wes Andersons The French Dispatch, Nanni Moretti’s Three Stories, de nieuwe Pixarfilm Soul en Paul Verhoevens Benedetta.
Benedetta, een Frans-Nederlandse coproductie over de 17de-eeuwse lesbische non Benedetta Carlini, had vorig jaar al in Cannes in première moeten gaan, maar dat feest ging niet door doordat de postproductie vertraging had opgelopen door Verhoevens heupoperatie begin 2019. “We zijn geselecteerd voor de 2020-editie,” zegt de 81-jarige Verhoeven vanuit zijn appartement in Parijs, “maar voor zover ik het begrijp, kunnen we er ook voor kiezen om volgend jaar mee te dingen naar de Gouden Palm.”
Frémaux broedt nog op de verdere invulling van zijn idee om films het ‘Cannes 2020’-keurmerk te geven. Zo’n stempel kan het (internationale) profiel van een film een enorme boost geven, maar het kan ook betekenen dat een film zichzelf daarmee diskwalificeert voor Venetië of Berlijn – (grote) festivals willen de nieuwe producties van de grootste regisseurs graag voor zichzelf hebben.
David Verbeek, wiens R U There in 2010 was opgenomen in de tweede Cannescompetitie, Un certain regard, twijfelt dan ook over een Canneskeurmerk. Zijn nieuwste film, Dead & Beautiful, over een aantal superrijke, verwende twintigers die na een nacht van wild feesten wakker worden om te ontdekken dat ze in vampiers zijn veranderd, stond op een ellenlange lijst met Canneskanshebbers van Screen Daily.
“We hebben gehoord dat we nog in de running zijn – wat dat dit jaar ook moge betekenen,” zegt Verbeek vanuit zijn woonplaats Taipeh. “Prestige is leuk, maar ik weet niet of ik dat stempel wil. Ik wil dat mijn film wordt gezien.”
De planning blijft vertoning op een goed festival, aldus Verbeek. “Maar wat is dit najaar een goed festival? Komt er dit najaar nog wel een festival? Het is wel een geschikte film voor Toronto of Sundance, denk ik, maar bij het publiek in Toronto leeft het idee dat Europese arthouse- en cross-overfilms die daar in première gaan een beetje tweederangs zijn, want als een film écht goed zou zijn geweest, was ie wel in Cannes of Venetië in première gegaan.”
Voor Alex van Warmerdam was Cannes nooit een optie, zoals het festival van Venetië, als dat al doorgaat, ook te vroeg komt. “Ik ben bezig met de montage van Nr. 10, zonder te weten waar het eindigt. Of waar het begint – het is maar hoe je het wil noemen.”
Van Warmerdam heeft goeie ervaringen met Cannes, waar zijn Borgman in 2013 de eerste Nederlandse film was sinds 1975 (Jos Stelling met Mariken van Nieumeghen) die meedong naar de Gouden Palm. De film werd verkocht aan 27 landen, was onder meer te zien in China, Georgië, Indonesië, Mexico, Nieuw-Zeeland en de VS, en trok 125.000 bezoekers in de Nederlandse bioscopen.
Niet gek voor een artfilm, maar volgens Van Warmerdam had Borgman veel meer kunnen profiteren van alle media-exposure die zijn selectie voor Cannes genereerde. “De distributeur besloot de film niet direct na het festival, maar pas in het najaar uit te brengen. Toen was Borgman allang niet meer hot. Tijdens Cannes wel. We waren op het journaal. Ik hoorde van mensen dat ze naar mijn film wilden, maar dat kon helemaal niet. Hij draaide nog niet, want distributeurs hebben natuurlijk ook andere films.”
Als alles volgens planning verloopt, is Nr. 10 in november klaar. “Als ik corona even buiten beschouwing laat, is Berlijn de eerste optie – daar ben ik overigens nog nooit geweest met een film, maar ik hoor goede verhalen over de nieuwe directeuren. Dan in mei is het weer Cannes. Maar ik kan wel van alles willen, een festival moet je film wel goed vinden. Ik vind het raar om daar nu over te praten, want ik moet die film eerst maar eens in elkaar zetten.”
“Het begint met een goede film,” zegt ook Pim Hermeling, directeur van September Film, de Amsterdamse distributeur die de twee recentste winnaars van de Gouden Palm uitbracht: Shoplifters van de Japanse regisseur Hirokazu Kore-eda (2018) en Parasite van de Zuid-Koreaan Bong Joon-ho (2019). “Maar festivals dragen absoluut bij aan de populariteit en het succes van een film. Er worden tegenwoordig zoveel films gemaakt dat een film een selectie voor een belangrijke competitie nodig heeft om onder de aandacht te komen van distributeurs, bioscoopexploitanten en het publiek.”
De laatste jaren hebben de winnaars van de Gouden Palm het goed gedaan in de Nederlandse bioscopen. “Cannes draagt substantieel bij aan een verhoging van je boxoffice; voor de winnaars van de Gouden Beer, de Gouden Leeuw en hoe al die andere prijzen ook heten, geldt dat in veel mindere mate. De Oscars speelden verder ook een belangrijke rol bij het succes van Parasite.”
Of Benedetta bestand is tegen twee jaar uitstel durft Verhoeven niet te zeggen. “Dat weet je niet – van geen enkele film. Het valt sowieso niet te zeggen of mensen na dat virus überhaupt weer naar de bioscoop willen. In Benedetta breekt de pest uit. Dat kan een reden zijn de film niet te willen zien; het kan zijn dat mensen na anderhalf jaar corona geen zin hebben in een film waarin de pest een belangrijke rol speelt. Het kan ook dat ze het juist interessant vinden, dat het toen ook al zo was. Je weet het niet. Wat ik wel weet, is dat het een goed geslaagde en vermakelijke film is, met veel facetten – van politiek en religie tot seksualiteit.”
Verhoeven slaakt een zucht: “De film is klaar, hij is in principe te zien. Er zijn natuurlijk ook andere mogelijkheden – er zijn ook andere festivals – maar vanuit commercieel oogpunt is een première in Cannes beter dan waar dan ook. Wat in Cannes gebeurt, verspreidt zich veel beter over de wereld dan wat op andere festivals gebeurt.”
