Gewurgd en in brand gestoken
Woensdagavond zendt BNN Sweety, the Friends, Betrayal and Murder of Maja Bradaric uit, waarin regisseur Menna Laura Meijer vrienden en bekenden aan de tand voelt over de op het eerste gezicht onbegrijpelijke moord op Maja Bradaric. Het in Bosnië geboren meisje werd 17 november 2003 gewurgd en in brand gestoken bij Nijmegen. Ze was zestien jaar. De daders waren vrienden van Maja.
Het weerzinwekkende geweld en de gewetenloosheid van de jongeren leidden tot enorme maatschappelijke beroering; minister-president Balkenende kwalificeerde de moord als het dieptepunt van het jaar.
Een jaar later stuitte Meijer, op zoek naar een onderwerp voor een lange documentaire voor jongeren, opnieuw op het verbijsterende verhaal van Maja. Ze dook in het dossier en belde de advocaten van de vier veroordeelde jongeren. ‘Het ligt ingewikkelder dan je denkt, kreeg ik te horen. Als je gewoon naar de zaak kijkt en uitgaat van het menselijke perspectief, dan kun je de gebeurtenissen nooit rijmen. Maar als je uitgaat van de psychopathie van de hoofddader is er opeens veel meer logica. Dat vond ik interessant. Iedereen rondom de psychopaat vervult een bepaalde rol. Het gaat om groepsdynamiek, manipulatie en angst. Dat vind ik intrigerend.’
Meijer tuigde haar film op met beelden van mistige landschappen, woeste wolkenluchten en onheilspellend ruisende boomtakken, met radio- en televisiefragmenten en home movies van Maja. Maar het hart van Sweety wordt – net als in haar eerdere, bekroonde series als Sexy, Meisjes en Boys – gevormd door de openhartige verhalen van de betrokkenen. ‘In al mijn films zijn interviews het allerbelangrijkste; dat is ook wat ik het beste kan. Hoe dat gaat? Je kijkt elkaar aan, en denkt: vind ik jou leuk? Ben je bereid iets te vertellen? Vertrouw je elkaar? Dat zit ’m in een soort onderbuikgevoel, niet in formele afspraken.’
De focus in haar film ligt op Nina, de hartsvriendin van Maja, die werd veroordeeld omdat ze geen alarm had geslagen. ‘Er wordt haar verweten dat ze de politie niet heeft gebeld toen Goran M. tegen Maja riep dat hij haar af zou maken. Maar er is niemand die zich heeft afgevraagd wat er dan zou zijn gebeurd. Niemand zou haar hebben geloofd. Het had niets opgeleverd. Die jongen is een psychopaat. Maar niemand heeft hem gezien voor wat hij was. De docenten niet, de ouders niet. En Nina krijgt achteraf de schuld dat ze de moord niet heeft voorkomen. Nina’s moeder is gestorven tijdens de montage. Kort voor haar dood mailde ze me: “Menna, boven de schuldvraag uitstijgen is een van de moeilijkste dingen die er zijn.” Dat heb ik al die tijd voor ogen proberen te houden.’
De positie van Nina is voor de andere betrokkenen gecompliceerd, beseft Meijer. ‘Ik snap dat wel. De film gaat over de moord op iemand van wie zij veel houden en de gebeurtenissen worden voor een belangrijk deel geformuleerd door een meisje dat zij daaraan schuldig achten. Maar ik ben daar altijd eerlijk over geweest. Dat Nina onderdeel is van de film, dat wisten de ouders van Maja ook. Zij hadden een vetorecht, zij mochten beslissen of het oké was. Ik heb er slapeloze nachten van gehad, maar ik heb niets hoeven veranderen in de montage.’
Meyer heeft de film op kantoor aan Maja’s moeder laten zien. ‘De televisie ging aan, daarna was het huilen, huilen, huilen. Bij het voorlezen van het verhoor, waarin wordt verteld hoe Maja in brand werd gestoken, moest ik het geluid wegdraaien. Alles doet pijn. Natuurlijk heb ik het daar moeilijk mee; het is op een bepaalde manier gênant dat je iemands verdriet artistiek verantwoord vormgeeft.’
Sweety Maja Bradaric (Sweety, the Friends, Betrayel and Murder of Maja Bradaric) van Menna Laura Meijer. Nederland 3, 20.30 – 21.55 uur.
