Galerie – Beeldende kunst in Amsterdam e.o.
P P P Pier Paolo Pasolini. T/m 28 oktober bij Metis-nl, Lijnbaansgracht 316.
1 november 1975, in de nacht van Allerheiligen, werd de Italiaanse schrijver, filmregisseur, dichter, essayist, homoactivist, marxist en polemist Pier Paolo Pasolini vermoord, waarschijnlijk door het hoerenjoch Pino Pelosi. Pasolini’s zwaar verminkte lichaam – er was onder meer twee keer met zijn eigen auto over hem heen gereden – werd de volgende ochtend gevonden op het strand van Ostia.
Wie wil zien waar Pasolini voor stond, kan terecht in Italiaans restaurant L’Ozio in de Ferdinand Bolstraat (films) en in galerie Metis-nl. De ambitieuze, breed meanderende expositie combineert films, grafiek en foto’s van, over en met Pasolini.
De Italiaanse Letizia Battaglia, die bekend werd door haar foto’s van maffiaslachtoffers, fotografeerde Pasolini in 1972, tijdens een discussie over zijn I Racconti di Canterbury (The Canterbury Tales), waarin hij naar eigen zeggen de puurheid van het menselijk lichaam bezingt, maar die desalniettemin was verboden door de censuur. Rechts en links stonden ook nu weer lijnrecht tegenover elkaar; de vrijheid van expressie tegenover wetten die schennis van de eerbaarheid strafbaar stellen. Pasolini, die pornografie als consumptiegoed van het kapitalisme zag, moet zich totaal onbegrepen hebben gevoeld, zo valt af te lezen van Battaglia’s fraaie zwart-witfoto’s.
De Mexicaanse Graciela Iturbide keerde terug naar het desolate strand van Ostia; Alfredo Jaar maakte de associatieve film Le Ceneri di Pasolini, waarin hij betoverende scènes uit Pasolini’s meesterwerken combineert met nieuwsbeelden van zijn uitvaart en pratende hoofden, onder meer van een piepjonge Bernardo Bertolucci, de schrijver Alberto Moravia en van Pasolini zelf.
Van Marlene Dumas, ten slotte, zijn drie immense litho’s te zien, in 1988 uitgegeven onder de titel Le Ceneri di Gramsci (‘de as van Gramsci’), samen met een verhalend gedicht van Pasolini over Antonio Gramsci, de mede-oprichter en eerste leider van de Communistische Partij). Bijzonder zijn ook de schetsen die Dumas maakte van Gramsci en Pasolini. “De schijn van (sexuele) vrijheid…”, noteerde ze in de kantlijn. “Ze wordt van bovenaf verleend en niet van onderaf veroverd”.
Armed and Relatively Dangerous. Vijf sculpturen van Thom Puckey. T/m 27 november in het Kunstfort bij Vijfhuizen.
De Franse filmmaker Jean-Luc Godard stelde decennia geleden dat voor een film niets anders nodig is dan een meisje en een pistool. Voor een beeld geldt hetzelfde, zo bewijzen vijf recente sculpturen van de in Engeland geboren, in Amsterdam wonende Thom Puckey.
Ze tonen jonge, beeldschone, naakte vrouwen met allerhande wapentuig. Een meisje ligt gestrekt achter een mitrailleur. Tegen de heupen van een zittende vrouw zonder armen steunen twee pistolen. Een liggende vrouw heeft in beide handen een karabijn – haar pose lijkt op die van Frank Capa’s wereldvermaarde foto van een vallende soldaat.
De uit zwart en wit marmer gebeitelde beelden, waarin het 19e-eeuwse realisme en de 20e-eeuwse popcultuur samenkomen, zijn steenhard en zijdezacht tegelijk. Ze zijn bovendien uitstekend op hun plaats in het Kunstfort bij Vijfhuizen, onderdeel van een voormalig, immens verdedigingscomplex bedoeld om vijandige troepen buiten Amstetrdam te houden.
Pär Strömberg & Stief Desmet. T/m 22 oktober in Galerie Ron Mandos, Prinsengracht 282.
Zijn tweets na de overwinning van Zweden op het Nederlands elftal laten zien dat Pär Strömberg zich ook om aardse zaken bekommert. Zijn schilderijen in Galerie Ron Mandos tonen een andere kant: Strömbergs (fysieke) landschapsschilderijen zijn hommages aan de goden en oude werelden.
Strömberg schildert in oneindig veel blauwtinten – ijselijke blauwtinten. Koude winternachten, besneeuwde bergtoppen en naaldbomen, een grote, ronde maan, hutjes waar geen licht brand, en hier en daar het silhouet van een eenzame, verdwaalde wandelaar. Je gaat bijna vanzelf op zoek naar een bloedspoor, of een lijk.
Strömbergs ijle, mystieke werken zullen niet ieders kopje thee zijn; daarvoor balanceren ze teveel op de rand van kitsch. Zijn vakmanschap, dat spat van alle schilderijen, zowel de kleine, fijne als de overweldigend grote, is echter onmiskenbaar.
Deze rubriek verschijnt iedere vrijdag in Het Parool.
