jpekker

Galerie – Beeldende kunst in Amsterdam

Nicole van Harskamp, Yours in Solidarity / Reading Anarchism. T/m 19/5 in New Art Space Amsterdam (NASA, vh Smart Project Space), Arie Biemondstraat 105-113.

Yours in Solidarity heet het uitgebreide kunstproject van Nicole van Harskamp in NASA, een verwijzing naar een veel gebruikte anarchistische ondertekening. Daarin draait het om de nalatenschap van de Nederlandse anarchist Karl Max Kreuger (1946-1999). In diens correspondentiearchief, dat wordt beheerd door het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Zeeburg, bevinden zich honderden brieven waarin amateur-ideologen verhalen over hun persoonlijke en politieke belevenissen tussen 1989 en 1999, de drempel van wat een nieuw politiek tijdperk leek te worden.

Aan de hand van citaten en handschriftanalyses reconstrueerde Van Harskamp, die in 2009 de Prix de Rome won voor haar videokunst en geënsceneerde debatten over formele en informele machtsstructuren, de levensverhalen van zestig van amateur-ideologen. Met acteurs van dezelfde leeftijd en nationaliteit bedacht ze vervolgens een volledig geënsceneerde bijeenkomst, waarin zij suggereert wat er zou gebeuren als de brievenschrijvers elkaar vandaag zouden ontmoeten.

Het resultaat is een prikkelende kruising tussen videokunst en sociaalwetenschappelijk onderzoek, tussen performance en installatie. Aan hagelwitte muren hangen honderden A4-tjes in kaarsrechte rijen: kopies van correspondentie, voorzien van aantekeningen die aantonen hoe grondig Van Hartskamp te werk is gegaan bij haar research. Er staan tientallen projectoren, die werksessies laten zien met de acteurs, kernbegrippen uit het werk van Kreuger en gedachtenspinsels over de wereld waarin wij hadden kunnen leven.

Het hart van de expositie, die vorig jaar zijn wereldpremière beleefde op Manifesta 9, is een driekanaals video-installatie. Daarin gaat Van Harskamp in op de kracht van het gesproken woord bij het vormgeven van ideeën en persoonlijke ideologieën. Of preciezer: ze legt de tegenstrijdigheden bloot tussen ideologische opvattingen en de personen van vlees en bloed die die opvattingen verwoorden, maar hun ego’s en eigenaardigheden niet zomaar opzij kunnen zetten.

Er komen serieuze (politieke) zaken aan de orde, zoals zelfbeheer en syndicalisme en het afwijzen van het parlementarisme en het kapitalisme, maar ook zeer alledaagse. ‘Everybody wants to make a revolution, but nobody wants to wash the dishes’, klaagt een man. Een ander haalt herinneringen op aan zijn oude liefdes in een commune, aan het grote hart dat hij had, en aan de jaloezie. Hij zegt dat-ie zich niet schuldig had hoeven voelen maar dat wel deed. Er wordt begrijpend geknikt.

Wie na het zien van de films de geest heeft gekregen, kan terecht in een speciaal ingericht leeszaaltje, met honderden voor de expositie vervaardigde A5-boekjes met alle teksten die gearchiveerd zijn op theanarchistlibrary.org, van Michail Bakoenins The capitalist system tot The struggle against the state and other essays van de Oekraïense anarchist Nestor Makhno. Ook is het mogelijk om eigen exemplaren uit te printen en in te binden, en zijn er op woensdagavonden lezingen en voordrachten: vanavond spreekt Mariko Peters, volgende week Frans Bromet.