jpekker

Filmbonzen Toptwintig, Vol 10: Vrouwen aan de macht!

Het Nederlands Film Festival wordt woensdag 23 september geopend met de Spaans-gesproken, in Spanje opgenomen magisch-realistische vertelling Tramonta van Ramón Gieling. Het is het startschot van een tien dagen durend feestje van en voor de Nederlandse film, waarop de sleutelfiguren van de Nederlandse film driftig discussiëren en naarstig netwerken temidden van bordkartonnen wandjes en Kalveren van klatergoud. Wat opvalt? Dat de filmwereld geen last lijkt te hebben van een glazen plafond. Niet alleen markeert de 29ste editie van het Filmfestival de definitieve doorbraak van een groot aantal eigenzinnige vrouwelijke regisseurs en wordt een nieuwe generatie filmactrices voorgesteld aan het grote publiek, ook achter de schermen worden steeds meer belangrijke posities ingenomen door vrouwen. Jan Pieter Ekker en Bor Beekman leggen de hoofdrolspelers onder het vergrootglas in deze jubileumeditie van de Volkskrant/Cinema.nl-Filmbonzen Toptwintig.

Dit jaar / Vorig jaar / NAAM / Aantal jaar in de lijst // stijger / daler / gelijk

1 / 11 / DOREEN BOONEKAMP – FILMFONDS /9
Kort nadat ze was bekroond met de Cultuurprijs van de gemeente Utrecht werd Doreen Boonekamp benoemd als directeur van het Filmfonds, de belangrijkste financier van Nederlandse films, waar na acht woelige jaren een eind kwam aan het dienstverband van oud-Volkskrant-journalist Toine Berbers. Die verklaarde bij zijn afscheid dat de Nederlandse film er uitstekend op staat, desalniettemin lijken Boonekamps doorzettingsvermogen en overredingskracht zeer welkom op het grauwe kantoor aan de Amsterdamse Jan Luijkenstraat. De komende editie van het Nederlands Film Festival is haar afscheidsfeestje, helaas is het niet de sterkste editie van de laatste jaren.

2 / 1 / RONALD PLASTERK – OCW / 3
De minister van OCW (PvdA) is steevast present als de camera’s draaien. Met hoed. Hij opende Film by the Sea, overhandigde cameraman Robby Müller een oeuvreprijs, en sloeg onlangs in de stromende regen de eerste paal van het nieuwe sectorinstituut de grond in. Maar filmbeleid maken, daar is hij niet zo van. Na drie jaar ministerschap blijft het nog steeds gissen naar Plasterks visie op het medium.

3 / 4 / LAUGE NIELSEN – PATHÉ / 10
De Deen Nielsen is sinds 1996 directeur van Pathé, met twaalf bioscopen, honderd zalen, 23 duizend stoelen en meer dan 7 miljoen bezoekers per jaar met afstand de grootste bioscoopexploitant van Nederland. Het filmprogramma van Pathé is breed en actueel: Pathé vertoont alle belangrijke nieuwe films, naar eigen zeggen ook hoogwaardige films die net iets minder commercieel potentieel hebben. Er zijn concertregistraties te zien, en opera’s, en ook voor kinderen is er in de Pathé-theaters voldoende te genieten. Verder besteedt Pathé bijzondere aandacht aan Nederlandse films, aldus Pathé zelf. In de praktijk gebeurt dat slechts mondjesmaat, en alleen als er met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid geld mee te verdienen valt. De zeer geslaagde Belgisch-Nederlandse coproductie De helaasheid der dingen is dan weer niet te zien bij Pathé. Hoofd-programmering Daniëlle Koot kon er niet mee lachen.

4 / 5 / CARICE VAN HOUTEN / 3
Van Houten is Nederlands’ enige échte filmster. Ondanks Zwartboek laat haar grote doorbraak in het buitenland nog even op zich wachten, binnen de landsgrenzen is haar star power echter onovertroffen. Eind november is ze te zien in de Kluun-verfilming Komt een vrouw bij de dokter, daarna speelt ze de hoofdrol in De gelukkige huisvrouw, Antoinette Beumers verfilming van de gelijknamige roman van Heleen van Royen. Twee jaar geleden werd Van Houten op het NFF door het publiek gekozen tot ‘Beste Nederlandse actrice aller tijden’.

5 / 7 / FRANS VAN GESTEL – IDTV FILM / 2
Frans van Gestel is de drijvende kracht achter het monsterverbond tussen de film- en tvproducenten Motel Films en IDTV Film. Hij produceerde onder meer Zwartboek, Alles is liefde, en het romantische epos Bride Flight. Laat nu onderzoek verrichten naar het imago van de vaderlandse kunstzinnige film, die ondanks de bijzondere aandacht van het Filmfonds in eigen land nog steeds een garantie is voor lege zalen, en in Cannes ook nog altijd over het hoofd wordt gezien.

6 / – / DORIEN VAN DE PAS / 1
Dorien van de Pas is de opvolger van Arnold Heslenveld, het ‘Hoofd Speelfilm’ van het Filmfonds, belast met het stimuleren van de productie van kwalitatief hoogwaardige Nederlandse speelfilms voor de bioscoop. Aanvragen mogen dan worden beoordeeld door deskundigen, die rekening houden met de staat van dienst van de makers, de kwaliteit van het scenario, en de vertoningsvooruitzichten: Van de Pas bepaalt de kaders waarbinnen gemanoeuvreerd mag worden. Werkte eerder als senior stafmedewerker bij het Stimuleringsfonds, waar ze verantwoordelijk was voor drama-, en speelfilmaanvragen en bijdroeg aan de filmprojecten Kort!, One Night Stand en Cinema Junior.

7 / 12 / MATTHIJS VAN NIEUWKERK / 4
Matthijs van Nieuwkerks dagelijkse magazine De Wereld Draait Door is dé plek om een nieuwe Nederlandse film te pluggen. ‘Daar is de camera. Vertel eens in een minuut waarom iedereen jouw film moet gaan zien.’ Had direct de drie hoofdrolspelers van de ‘Oscar-soap’ in zijn programma, en ook een dwars talent als Alex van Warmerdam, die publiciteit eigenlijk maar niks vindt, schoof bij Van Nieuwkerk aan om De laatste dagen van Emma Blank te promoten. Op het NFF is Van Nieuwkerk tevens te bewonderen als presentator van de dagelijkse Talkshow.

8 / 13 / REINOUT OERLEMANS – EYEWORKS EGMOND FILM / 4
Eyeworks Egmond Film and Television is onder meer de producent van de Frans Weisz-film Happy End en De gelukkige huisvrouw. Belangrijker: de grote roerganger Reinout Oerlemans beloot zelf de regie ter hand te nemen van de Kluun-verfilming Komt een vrouw bij de dokter (900.000 verkochte exemplaren), waarvan de rechten werden verworven uit de failliete boedel van productiemaatschappij De Luwte. Oerlemans strikte hoogstpersoonlijk Carice van Houten voor de hoofdrol. Hij heeft inmiddels het petje, de baard en bijna de omvang van Francis Ford Coppola, of hij ook diens talent heeft zal eind november blijken, wanneer BFD de film in meer de honderd zalen uitbrengt. Kluun heeft alle vertrouwen in een goede afloop. Als hem voor de voeten wordt geworpen dat Oerlemans nog niet eerder een film heeft geregisseerd, riposteert de schrijver monter: ‘Ik had nog nooit een boek geschreven’.

9 / 3 / SAN FU MALTHA / 10
Na het megasucces Zwartboek scoorde producent San Fu Maltha publiekshits met Alles is liefde en Oorlogswinter. Maar de belangstelling voor Spion van Oranje, met Paul de Leeuw in de hoofdrol, viel toch wat tegen. En met een film als Carmen van het noorden zal hij ook geen potten breken. Werkt nu in Indonesië met regisseur Brian Yuzna aan Amphibious, ‘de eerste Nederlandse 3D-film’, en bakkeleit over De vliegenierster van Kazbek. Maltha hoopte met deze film van Ineke Smits Nederland voor het eerst sinds 1975 weer eens een plek in de Gouden Palm-competitie van Cannes bezorgen, maar na teleurstellende test screenings volgt nu hermontage op hermontage.

10 / – / BENELUX FILM DISTRIBUTORS / 1
De afgelopen jaren deed distributeur RCV goede zaken met vaderlands product als Sinterklaas en het geheim van het grote boek, het voor een appel en een ei gemaakte Mijn vader is een detective! en ook de Carry Slee-verfilming Lover of Loser zal wel weer een hit worden. De kurk waar distributeur Independent op drijft zijn de films uit de fabriek van Studio 100, maar eigengereidere producties als Stella’s oorlog en Het leven uit een dag bleven ver achter bij de verwachtingen. De beste zaken worden de laatste tijd gedaan door de relatieve nieuwkomer Benelux Film Distributors. Zij scoorden met Oorlogswinter (met meer dan 800 duizend bezoekers met afstand de best bezochte Nederlandse film van het afgelopen jaar), en de toekomst ziet er ook gezond uit, met dank aan twee andere boekverfilmingen: Komt een vrouw bij de dokter en De gelukkige huisvrouw.

11 / – / BEN SOMBOGAART / 1
Regisseur Sombogaart maakt het ene na het andere artistiek verantwoorde kassucces, van De Tweeling en Kruistocht in spijkerbroek tot Bride Flight en nu weer De Storm, de gedroomde openingsfilm van het NFF, die helaas twee weken geleden al in Vlissingen in première ging. Haalt het maximale uit ‘bescheiden’ budgetten. De Storm, gemaakt voor 6,5 miljoen euro, noemt hij ‘low low budget’. ‘In Amerika zou je tenminste een nul achter het bedrag moeten zetten en dan zou het nog de vraag zijn of het lukt. Naar hun maatstaven is het gekkenwerk.’ Zijn volgende projecten zijn overigens bescheidener van opzet: Knielen op een bed violen en Hasse Simonsdochter.

12 / 14 / DE OMROEPDRAMATURGEN / 3
Veel filmmakers klagen steen en been over de inbreng van de omroepdramaturgen, die veel in de melk te brokkelen willen hebben terwijl daar slechts weinig harde cash tegenover staat. Maar wie in Nederland een film wil maken kan nu eenmaal niet zonder omroep, omdat anders ook geen beroep kan worden gedaan op de veel grotere geldpotten van het Stimuleringsfonds en het CoBO-fonds.

13 / 8 / PAUL VERHOEVEN / 6
Keer op keer wordt zijn naam verbonden aan een nieuwe film, de ene keer honderd procent Nederlands, dan weer een grote internationale productie. Maar de praktijk leert dat de knuffelopa van de Nederlandse cinema sinds Zwartboek niets meer heeft gemaakt – ja, hij heeft een boek geschreven over Jezus…

14 / 15 / MONIQUE VAN SCHENDELEN / 4
Zestig, maar still going strong. De directeur van het naar haarzelf vernoemde MVSP verzorgt de publiciteit voor tal van Nederlandse films, festivals en filmmakers. Een beetje filmjournalist ontvangt een continue stroom mails van Van Schendelen. Wie een persvoorstelling overslaat, kan onmiddellijk een telefoontje verwachten. Kan soms wat onbehouwen uit de hoek komen tegen beginnende journalisten: ‘Wie ben jij eigenlijk?!’

15 / – / RENÉ MIOCH / 1
De tentakels van René Mioch reiken ver, zowel voor als achter de camera. Geeft mediatraining aan regisseurs en acteurs, en maakt het laatst overgebleven filmprogramma op de Nederlandse televisie: Films & Stars (Net 5). Mag als enige Nederlandse journalist op de rode loper van de Oscars en de grote festivals. Manipuleert het nieuws naar believen; het moet er allemaal wel een beetje gezellig uitzien.

16 / 18 / SANDRA DEN HAMER / 2
Voormalig directeur van het International Film Festival Rotterdam, thans directeur van het Filmmuseum. Dat brengt zo nu en dan wel eens een Nederlands filmpje uit, zoals Last Conversation van Noud Heerkens. Wat meer gewicht in de schaal legt: Den Hamer is de beoogde directeur van het sectorinstituut. En het Filmmuseum is bezig de Nederlandse film digitaal te ontsluiten; alle in Nederland gemaakte speelfilms, korte (reclame)films, documentaires en animatiefilms moeten aldus beschikbaar komen voor het grote publiek.

17 / 19 / JAN EILANDER & ATE DE JONG / 2
Regisseur annex schrijver Jan Eilander is de artistiek intendant van het Filmfonds, filmmaker Ate de Jong de commercieel intendant. Het blijft mensenwerk: Eilander zag weinig in Nothing Personal (zes keer onderscheiden op het festival van Locarno). Bovendien zijn hun middelen beperkt: De Jong ziet het dan wel zitten in een Nederlandse remake van de Belgische kaskraker Loft, zijn budget is al op.

18 / – / WILLEMIEN VAN AALST / 1
Van Aalst, ex-IDFA, ex IDTV, volgt na de komende editie Doreen Boonekamp op als directeur van het Nederlands Film Festival. Zij spreekt zelf van een ‘droombaan’ in het hart van de Nederlandse film. ‘Ik zie het als mijn belangrijkste taak de unieke positie van het Nederlands Film Festival als dé plek waar de Nederlandse filmwereld samenkomt en een breed publiek kennis neemt van de Nederlandse film in al zijn facetten, te verstevigen en toekomst proof te maken. Zou wel wat meer risico mogen nemen, en een retrospectiefje wijden aan een acteur als Johan Leysen in plaats van Jack Wouterse.

19 / 17 / CLAUDIA LANDSBERGER / 5
Landsberger bewerkstelligt als directeur van Holland Film dat ons product in het buitenland wordt vertoond. Bezorgde begin dit jaar drie films van aanstormende, vrouwelijke regisseurs een plek in het Forum van het festival van Berlijn, ontdekte tot haar eigen verbazing dat Jean van de Velde’s The Silent Army was geselecteerd voor de sectie Un certain regard van het festival van Cannes, bracht Emma Blank van Alex van Warmerdam onder in Venetië, en adviseerde de makers van Nothing Personal voor het festival van Locarno te kiezen. Landsberger is ook verantwoordelijk voor de Nederlandse inzending voor de Oscar voor niet-Engelstalige film, die dit jaar bepaald geen schoonheidsprijs verdient.

20 / – / SINTERKLAAS / 1
De goedheiligman is in Nederland een garantie voor volle zalen, zo leerden Alles is liefde en de knutselfilm Sinterklaas en het geheim van het grote boek. In oktober (!) verschijnen er dus twee nieuwe Sinterklaasfilms in de Nederlandse bioscopen. Martijn van Nellestijn maakte Sinterklaas en de verdwenen pakjesboot, waarin naast de Sint bekende Nederlanders opdraven als Gerard Joling, Frans Bauer, Pierre Kartner en Henkjan Smits. De concurrentie komt van Het Sinterklaasjournaal: de meezing moevie, met Dries Roelvink als stratenmaker die zich voorbereidt op de intocht van Sinterklaas. Arme kindertjes.

Nederlands Film Festival, 23 september t/m 2 oktober in Utrecht