En Lars von Trier? Hij zwijgt…
“Good luck!” zei producente Louise Vesth monter, voor aanvang van de allereerste persvoorstelling van Lars von Triers Nymphomaniac, in een oud theatertje in het hart van Kopenhagen.
De zaallichten gingen uit, het doek ging open, en er verscheen een disclaimer in beeld. Die waarschuwde niet tegen de expliciete seksscènes, die Von Trier al had aangekondigd toen hij in mei 2011 tijdens een beruchte persconferentie op het festival van Cannes (“Okay, I’m a nazi…”) zijn plannen ontvouwde voor een drie tot vier uur durende pornofilm met de Melancholia-actrices Kirsten Dunst en Charlotte Gainsbourg in de hoofdrollen en “lots of uncomfortable sex”.
Nee, het ging niet om de stortvloed aan oncomfortabele seks; voor aanvang van beide films werd de kijker gewaarschuwd dat hij naar een ingekorte, gecensureerde versie ging kijken. En dat dat met Von Triers toestemming was, maar zonder zijn medewerking. “This film is an abridged and censored version of Lars von Trier’s original film “Nymphomaniac”. It was realized with Lars vor Trier’s permission, but without his involvement otherwise.”
Een dag later, tijdens een lunch op het Deens Film Instituut, legde Vesth uit dat het haar en niemand anders beslissing was geweest de film te kortwieken. Niet omdat ze problemen had met de expliciete scènes – “Denemarken is een heel liberaal land” –, maar omdat ze één versie wilde voor alle verschillende territoria waaraan de film is verkocht. Dat er in de meeste landen nog wel het een en ander geblurd moet worden alvorens Nymphomaniac de censuur zal doorstaan, doet daar volgens Vesth niets aan af.
Wat er precies met Von Triers eigen, ongecensureerde, vijfenhalf uur durende versie gaat gebeuren, kon Vesth nog niet vertellen; ze hoopt op een “zo groot mogelijk podium”. Op Cannes dus. Op de vraag waarnaar de bioscoopbezoeker tot die tijd dan precies zit te kijken (op de aftiteling staat gewoon Von Triers vaste editor Molly Malene Stensgaard vermeld), kwam geen duidelijk antwoord. Een slap aftreksel? Een compromis? Von Trier wilde er ook niks over kwijt. Die draafde alleen even op voor een photocall met de hoofdrolspelers Charlotte Gainsbourg (de nymfomane Joe), Stacy Martin (de jonge Joe) en Stellan Skarsgård (de joodse eenzaat Seligman, aan wie Joe haar verhaal vertelt). Er kwam geen woord over zijn lippen, zelfs niet “geen commentaar”. “Lars praat niet met de pers”, verduidelijkte zijn pers-agente.
Een soort van antwoord kwam uit onverwachte hoek. Nadat universitair docent – en vriend van Lars – Peter Schepelern tijdens dezelfde lunch op het Deens Film Instituut een voordracht had gehouden over de inspiratiebronnen van Von Trier (onder veel meer Agent 69 Jensen i Skyttens tegn, een Deense hardcore pornoklucht uit 1978) en een commercial van de provocateur-regisseur voor de Deense tabloid Ekstra Bladet had getoond, liet hij zich ontvallen dat hij zowel de vier uur durende als de vijfenhalf uur durende versie had gezien.
Gevraagd naar de verschillen, vertelde Schepelern dat er tot zijn leedwezen veel expliciet-pornografische scènes waren ingekort en verwijderd. Terwijl Von Trier toch een pornofilm wilde maken, Denemarken geen wet kent die pornografie verbiedt, en er veel tijd en geld was geïnvesteerd om met de computer de bovenlijven van de acteurs te verbinden met de onderlijven van copulerende pornoacteurs.
Ook waren er drie lange scènes gesneuveld, vervolgde Schepelern: het verhaal van een vrouw in Joe’s praatgroep voor seksverslaafden (“één nymfomane was blijkbaar wel genoeg”), een abortus (“als je zo veel seks hebt, ligt het voor de hand dat je ook een keer zwanger wordt”) en een scène tussen Joe en haar grote liefde Jerôme (Shia LaBeouf). Toen Schepelern daarover wilde uitweiden, werd hij niet al te subtiel de mond gesnoerd door producente Louise Vesth. “Ik geloof dat je daar niks over mag zeggen, Peter”, zei ze, om vervolgens fluks een einde aan zijn presentatie te breien.
Ook als hij niets zegt, zorgt Von Trier voor opschudding.
Nymphomaniac I wordt 26 december in de bioscoop gebracht door Wild Bunch; deel II volgt 9 januari. De Nederlandse distributeur heeft de disclaimer er in overleg met de producent overigens gewoon uitgeknipt…
