Een lekke bal als hoofdkussen
De 12-jarige Remco van Leeuwen droomt ervan in het Nederlands elftal te spelen. Zijn kamer hangt vol met posters van zijn Oranje-helden en van zijn grootste idool Garrincha – hoewel de Braziliaanse dribbelaar voor Remco een speler uit de prehistorie moet zijn.
Remco’s droom stort in als hij een zware enkelblessure oploopt en zijn betweterige vader annex trainer langs de lijn in elkaar zijgt. Twee vrouwen bieden uitkomst: de oma van een Surinaams vriendje brengt Remco met behulp van winti in contact met zijn overleden vader. Een bijdehante apothekersdochter die graag voetbalvrouw wil worden (‘Krijg ik dan een zwarte leren jas?’) levert pijnstillers en zwachtels.
Regisseur Joram Lürsen en scenarist Frank Ketelaar, beiden middenvelder van Buitenveldert 7, hebben zich voor In Oranje laten inspireren door de levens van Nederlands grootste voetballers. Johan Cruijff had net als Remco een vader die groenteboer was en jong overleed, Marco van Basten gebruikte net als Remco een lekke bal als hoofdkussen. Toen hij twaalf was, kreeg hij van de dokter te horen dat hij moest stoppen met voetballen.
Ook andere voetbaldetails zijn levensecht. Het getik van noppen in de kleedkamers, de bloedfanatieke vaders langs de lijn, het zusje dat ongeïnteresseerd koprollen maakt. Alles klopt. Van de clichés en de humor (‘Héé krullenbol’, roept vader tegen de kale scheids) tot de voetbalhemel, waar het Manchester United-team dat in 1958 bij een vliegramp omkwam het opneemt tegen overleden toppers als Abe Lenstra en – natuurlijk – Garrincha.
De spelsituaties en doelpunten in de film zijn afgekeken van het Nederlands elftal. In een dramatische scène wordt Remco net als Cruijff in de WK-finale tegen West-Duitsland op de rand van het strafschopgebied onderuit gehaald. Maar hij krijgt géén strafschop. De charge levert hem zijn enkelblessure op en zijn vader een hartaanval.
In Oranje wordt ondersteund door de KNVB en zijn sponsors. In de film wordt gebruikgemaakt van echte Nike-shirts en -ballen; de familie eet een hamburger bij McDonald’s. In ruil daarvoor geven de multinationals op hun producten aandacht aan de film.
Maar In Oranje is meer dan een voetbalfilm. Veel meer zelfs. Het is óók een coming of age-film, een ontroerende tear-jerker over rouwverwerking en een bijzondere vader-zoon relatie.
In Oranje overtuigt op elk terrein. De makers hebben dan ook jaren aan hun plannen geschaafd. Lürsen studeerde in 1990 af aan de Filmacademie met De Finales, over een jongetje dat nóg beter was dan Marco van Basten. Het oerhollandse melodrama werd geschreven door Ketelaar en begeleid door Jean van de Velde, wiens zoon Yannick nu de hoofdrol speelt in In Oranje.
In 1992 schreven Lürsen en Ketelaar al een eerste versie van het scenario; samen waren ze ook verantwoordelijk voor de All Stars-aflevering waarin keeper Thomas Acda na een fatale terugspeelbal bezwijkt aan een hartaanval.
Dezelfde Acda is ditmaal trefzeker gecast als volkse groenteboer; Wendy van Dijk is een poezelige, dappere moeder (geholpen door de precieze kledingkeuze van Mariëlla Kallenberg). Van de Velde kan acteren én voetballen, en in de bijrollen overtuigen Porgy Fransen (huisarts), Ton Kas (rechercheur), Sterre ‘Knofje’ Herstel (zusje) en vooral Peter Blok als de boekhouder, die tot leedwezen van Remco zijn moeders hart verovert.
In Oranje van Joram Lürsen. Woensdag 16 januari, 15.30 uur, Nederland 3.
