Echt of geënsceneerd?
Foto’s van een jongeman tijdens zijn eerste weken in militaire dienst en van bejaarde duivenmelkers in blauwe overalls; collages van steden, samengesteld uit satellietopnames; videowerken waarin zes keer dezelfde roltrap tot een ritmisch bewegend geheel is versmolten naast een meisje met ontbloot bovenlijf dat niest in slow motion. In De Brakke Grond zijn deze kunstwerken, die op het eerste gezicht werkelijk niets met elkaar te maken hebben, samengebracht onder de noemer (Re): TILT.
De foto’s en video’s zijn gemaakt door studenten van kunstopleidingen uit Breda, Antwerpen, Brussel en Gent, en waren eerder al te zien op het fotofestival BredaPhoto. Ze werden geselecteerd door curator Geert van Eyck, die wilde tonen hoe de moderne mens zich staande probeert te houden in de chaos die hem omringt. Tilt dus, het omslagpunt dat wordt bereikt als een persoonlijke, politieke, economische of ecologische crisis té ver wordt doorgevoerd.
Het verbindende element mag dan vaag en multi-interpretabel zijn (het is overigens schering en inslag in de kunstwereld, de behoefte aan labels en houvast is nu eenmaal groot), de expositie is bijzonder geslaagd. De beste series zijn gemaakt door een Vlaams duo, Max Pinckers en Quinten de Bruyn, en een Nederlander: Peter de Krom.
Pinckers (1988) en De Bruyn (1984), studenten aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent, maakten ‘Lotus’, een documentaireproject over Thaise ladyboys. De jonge, zelfbewuste Vlamingen onderzoeken niet alleen de gendercrisis die de transseksuelen doormaken, hun werk reflecteert ook op het identiteitsprobleem van de documentairejournalistiek zelf. Beelden zijn een illusie van transparantie, aldus Pinckers en De Bruyn.
De kijker weet dan ook nooit of iets ‘echt’ dan wel geënsceneerd is in de rijke fotoserie, die al werd genomineerd voor de Photo Academy Award, een fotowedstrijd voor (oud)studenten van alle Nederlandse en Vlaamse foto-opleidingen. Ook de foto’s die de ladyboys van hun eigen wereld maakten, met ter hand gestelde wegwerpcamera’s, bieden geen uitkomst.
Werkelijkheid en enscenering lopen ook naadloos in elkaar over Peter de Kroms registratie van ‘The War and Peace Show’, een vijfdaagse manifestatie in het Engelse Beltring waar de Tweede Wereldoorlog wordt nagespeeld door mannen van middelbare leeftijd uit alle hoeken van Europa.
Het bier vloeit rijkelijk op het krankjorume evenement, waarop zowel deelnemers als bezoekers gekleed gaan in legertenue en schutkleuren. Ze worden slechts van elkaar gescheiden door nepprikkeldraad, vertellen de enorme, detailrijke foto’s van De Krom (1981), die sinds zijn afstuderen aan de St. Joost Academie als freelancer werkt voor onder meer NRC Next. En jan en alleman laat zich het liefst fotograferen met Hitler, gespeeld door een Engelsman met een gewone kantoorbaan. Zijn snor heeft hij pas kort voor het evenement bijgetrimd, valt af te zien van de witte stukjes huid aan weerszijden.
(Re):TILT. T/m 17 juli in Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond. Het fraaie, in eigen beheer gemaakte en uitgegeven fotoboek Lotus is te bestellen via de site van Max Pinckers.
