Dunkirk van Christopher Nolan is een nagelbijtend spannende thriller
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog zijn op een smalle strook strand bij Duinkerken bijna 400.000, vooral Britse, soldaten ingesloten door de Duitsers. Ze worden van alle kanten bestookt door de vrijwel onzichtbare vijand; de volgeladen boten en bootjes die koers zetten naar Engeland worden gebombardeerd of met torpedo’s tot zinken gebracht.
De Engels-Amerikaanse regisseur Christopher Nolan, die doorbrak met Following en Memento, maar bij het grote publiek vooral bekend is door zijn megasuccesvolle Batman-reboot, toont in het met een financiële bijdrage van het Filmfonds gerealiseerde Dunkirk de verwikkelingen te land, ter zee en in de lucht. Preciezer: hij volgt een piepjonge infanterist, die als een rat in de val zit op het strand en alleen maar bezig is om te overleven (nieuwkomer Fionn Whitehead). Zijn geschiedenis wordt doorsneden met die van een vaderlandslievende burger, die met zijn zoon en een andere tiener in een gammel bootje het kanaal oversteekt om zoveel mogelijk landgenoten op te halen (Mark Rylance), en van een Spitfire-piloot die met de moed der wanhoop de Duitsers blijft bestoken (Tom Hardy).
Naast deze drie zijn er rollen voor gerenommeerde acteurs als Kenneth Branagh (een stoïcijnse officier) en James D’Arcy (hoge militair), de Nederlander Jochum ten Haaf (een visser, in twee scènes) en het debuterende tieneridool Harry Styles (soldaat Alex). Ook hun personages krijgen nauwelijks vlees; ze blijven hardnekkig hetzelfde doen en de uitkomst ligt min of meer vast. De spaarzame dialogen zijn niet best.
Nee, van een diepgravend verhaal of een verrassende ontwikkeling moet het deels op het IJsselmeer opgenomen Dunkirk het niet hebben. En toch zit je van het begin tot het – tikje patriottistische, tikje sentimentele en ondanks alles happy – einde op het puntje van je stoel. Dunkirk is een overrompelende, soms bijna fysieke sfeerimpressie; een achtbaan, met name door het camerawerk van de Nederlandse director op photography Hoyte van Hoytema (die ook Nolans Interstellar en de Bond-film Spectre filmde). Enorme, loodzware IMAX-camera’s werden geplaatst in de cockpits van authentieke jachtvliegtuigen en in schepen die meededen aan de echte evacuatie van Duinkerken; er werden speciale lenzen en camerabehuizingen ontwikkeld om ‘Operatie Dynamo’ zo spectaculair mogelijk in beeld te brengen.
Ook de ingenieuze montage en de muziek van Hans Zimmer – nerveuze, ijle violen en het monotone getik van een klok, waarvoor hij het horloge van Nolan gebruikte – dragen bij aan de intense filmervaring. De dreiging dat de nazi’s vanuit het niets kunnen toeslaan is op zo goed als ieder moment voelbaar. Meer nog dan een oorlogsfilm is Dunkirk een nagelbijtend spannende thriller.
Dcp, IMAX en 70mm
Het gros van de Nederlandse bioscoopgangers zal Dunkirk niet zien zoals Christopher Nolan cum suis de film heeft bedoeld, maar gaat naar een dcp kijken en luisteren, een ‘Digital Cinema Package’. Niet alleen het formaat daarvan is anders – er ontbreekt aan de boven- en onderzijde een deel van het beeld –, maar ook de scherpte en het geluid zijn minder.
In zes Nederlandse bioscopen wordt Dunkirk in een IMAX-zaal vertoond, maar ook dat is niet optimaal. In Pathé Arena, de enige bioscoop in Amsterdam, is een gewone zaal omgebouwd tot IMAX-zaal en zit de kijker verder van het doek. De beste IMAX-bioscoop in Nederland staat in Arnhem (MAX 3D digital projection, next generation sound), maar ook daar wordt niet de 70mm-IMAX-versie vertoond die volgens Nolan het optimale effect sorteert. Daarvoor moet je naar Londen, Manchester of Praag. De 70mm-versie die vanaf 16 augustus in Eye wordt vertoond is wel scherper (en groter), maar mist ook een deel van het beeld aan de boven- en onderzijde.
